P29:[{"_33":45,"_35":36,"_37":46},"{\"type\":\"next\",\"value\":{\"data\":{\"author\":{\"displayName\":\"Jeffrey Spalburg\",\"image\":\"https://res.cloudinary.com/papieren-helden/image/upload/v1583506915/qf5ycc3vzpu1vbwvt3c6.jpg\",\"imageAuthor\":\"Rob Kluitenberg\",\"id\":\"34b73f8f-3b2c-44e3-bb82-19c5163eae77\",\"slug\":\"jeffrey-spalburg\",\"stories\":[{\"id\":\"ca04289f-d909-478b-8b94-878a717a7f46\",\"slug\":\"jeffrey-spalburg-buitenadem\",\"title\":\"Buitenadem\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Het was zaterdagmiddag en ik kreeg een joint in mijn hand geduwd die net was rondgegaan.\",\"htmlContent\":\"

‘Hier neem ook een trek!’ Het was zaterdagmiddag en ik kreeg een joint in mijn hand geduwd die net was rondgegaan. Was dit dan het moment? Ik wist dat ik er ooit aan moest geloven. Iedereen van mijn vrienden deed het. Ik heb alleen het geluk gehad dat ik er nooit eerder zo mee geconfronteerd werd. Tot nu. Zou ik? Nee. Als ze er thuis achter zouden komen dan zwaaide er wat. Mijn vader is een rustige man, alleen dan zou het huis te klein zijn. Mijn moeder zou het helemaal niet begrijpen. Hoe vaak zij het schrikbeeld wel niet had opgeroepen over schooluitval en drugsgebruik met alle ellende van dien. Toen we bij maatschappijleer verplicht naar de film van Christiane F moesten kijken en zij daar lucht van kreeg had ze me al gewaarschuwd: ‘Blijf weg van de drugs jongen!’ De drugs, ook echt. Alsof de joint die ik nu vasthield hetzelfde was als de spuit die Christiane F als heroïneverslaafde in haar onderarm plantte. Wat wist zij nou? Voor haar waren drugs maar een abstract begrip dat ze alleen kende uit de krant of van TV. Dit was live voor mijn ogen in de vorm van een onschuldig stickie. Ik associeerde dit in de verste verte niet met het ellendige leven van de uitgemergelde heroïnejunk in de film. En mijn vrienden hadden zo te zien door alle vreetkicks die ze na het roken kregen ook nog genoeg vlees op hun botten. Er kon niks misgaan.

Ik keek naar de joint. En hij keek terug. Zou ik? Ik moest het toch een keer proberen. Een klein trekje zou toch geen kwaad kunnen? Niemand die me zag. We stonden met zijn vieren in een steeg achter de automatiek aan de Marktstraat ver weg van het winkelend publiek. Vier zestienjarigen in de bloei van ons leven. Ik keek nog een keer over mijn schouder om zeker te zijn dat er toch geen bekende voorbij liep met zijn boodschappen onder zijn arm. Een paar meter van me vandaan schrok ik van een kleine man met een jagershoedje. Hij leek op één van de collectanten uit de kerk. Nauwgezet volgde ik hem met mijn ogen totdat hij dichtbij genoeg was om hem te herkennen. Hij was het gelukkig niet. Zou ik? Nu dan? Het was al te laat. Zonder verder na te denken zette ik het stickie aan mijn mond. Ik schrok van mijn eigen vastberadenheid. Zelfs de natte lippenplek aan het uiteinde, van iedereen die er voor mij aan gezogen had nam ik voor lief. Het was nu of nooit. Als een geoefend blower nam ik een flinke trek. Ik zag de top vuurrood worden. Mijn hart klopte op topsnelheid ook al deed ik alsof het de gewoonste zaak van de wereld was. Gelukkig merkten ze niets. Ik voelde de rook mijn mond binnenstormen, bewoog met mijn onderkaak en proefde de hasj op mijn tong. Het smaakte zoetig. Ik keek naar de rest van de groep die om me heen stonden. Ramon, stond links en rechts van mij Randy en Ryan, twee maties uit de breakdancegroep met wie ik in het buurthuis hing. Omdat ik niet kon dansen begeleidde ik hen met mijn raps, iets wat me een stuk beter afging. De vierde jongen had ik wel eens gezien op koopavond. Ik wist niet hoe hij heette. Ramon keek me hoopvol aan, alsof hij zeggen wilde; ‘yes man. Je eerste joint.’ Ik blies alles weer uit en voelde niks. De steeg vulde zich met een grijze walm. Was dit nou alles? ‘Je moet wel inhaleren,’ zei Ramon. ‘Kijk.’ Hij plukte de joint uit mijn hand en nam een flinke hijs. De top werd nog roder dan toen ik er net aan hees. Hij hield overdreven zijn adem in, stootte me aan en mompelde ‘Mmm,’ alsof hij wilde zeggen: ‘check; ik doe die shit wel voor.’ Hij knikte een paar keer met zijn hoofd om vervolgens in een sierlijke straal alle rook weer uit te blazen. Met het laatste beetje nog in zijn mond maakte hij ovale rondjes door zijn lippen te tuiten. Het zag er grappig uit. Hij leek op een van die vissen die in de hal van het buurthuis in het aquarium zwommen. Door met zijn ogen de rondjes te volgen keek hij een beetje scheel. ‘Zo doe je dat!’ zei hij. Hij hield de joint tussen duim en wijsvinger geklemd en gaf hem weer aan mij. Ik moest nog een keer. Het uiteinde was inmiddels nog natter. Ik deed alsof het me niets kon schelen. In gedachten vond ik het goor. De anderen keken me allemaal aan, in hoeverre ze daar nog toe in staat waren. Mijn hart ging als een achterlijke tekeer. Ik voelde alle ogen op mij gericht, nam een diepe haal en slikte in één keer alles door. Dat had direct effect; ik voelde zo’n zware druk op mijn borst dat alle rook in een reflex weer naar buiten ontsnapte, gevolgd door een flinke partij hoest. Het was zo heftig dat mijn lichaam er helemaal dubbel van sloeg. Achterin mijn keel bleef een kriebel hangen. Toen ik nog op atletiek zat hadden we een keer duurtraining gedaan waarna ik mijn longen letterlijk kon voelen. Dit gevoel was minstens twee keer zo erg. Het kwam van zo diep dat je er meteen misselijk van werd. Alsof je maag en je longen één groot aan elkaar vastgeplakt orgaan vormden en de onafhankelijkheid hadden uitgeroepen tegenover de rest van je lichaam. Het plotseling harde geklop aan de zijkant van mijn hoofd hielp ook niet echt mee. Iedereen barstte in lachen uit. ‘Ok dan!’ riep Ryan. Hij bracht zijn rechterhand omhoog met wijs en middelvinger gestrekt en liet ze een kwartslag vallen om kracht bij te zetten wat hij net zei. Ze konden niet stoppen met lachen. Ramon deed mij zelfs na waardoor het gelach alleen nog maar harder klonk. Tot tranen toe. Daar ging mijn reputatie als coole rapper. Ik heb geloof ik zeker wel tien minuten onafgebroken lopen hoesten. Het galmde door de steeg. Zo heftig dat iedereen die langsliep juist zijn hoofd richting ons draaide om te kijken waar dat geluid vandaan kwam. Die andere drie vonden het hilarisch en bleven minstens net zo lang in hun lachkick hangen. Of het nou door de hasj kwam of door mijn onbeholpen manier van inhaleren of een combinatie van die twee, ze bleven er maar in. Na een tijdje gaf Ramon me een boks. ‘Deze shit is niks voor jou broer,’ zei hij. ‘ Jij moet gewoon blijven rappen.’ Hij had gelijk. Ik heb daarna nooit meer geblowd. Voor een rapper had ik een misschien een goede flow, ik was veel te snel buiten adem.

\",\"editionId\":\"0dd85e6c-6adf-4d65-9272-a60d79624aec\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"861f70b4-50dc-4a04-acce-a4abf18ab041\",\"slug\":\"jeffrey-spalburg-the-class-of-1992\",\"title\":\"The Class of 1992\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"We begroetten elkaar zonder tekst. Soms heb je geen woorden nodig om contact te kunnen maken.\",\"htmlContent\":\"

1992. We begroetten elkaar zonder tekst. Soms heb je geen woorden nodig om contact te kunnen maken. Nu is het misschien het enige wat we hebben.

Onze docent Nader Farman, ik vergeet nooit zijn naam, had een fysieke oefening waarbij we synchroon een aantal bewegingen deden die je makkelijk zou kunnen interpreteren als een soort van onthaal. Handen hoog, nog iets erbij in een soort van draai. Ben het eerlijk gezegd vergeten. Het is ook alweer dertig jaar geleden.

Zo begon ons avontuur in Kyiv. Alle faculteiten van de Hoge School van de Kunsten Utrecht (HKU) waren uitgenodigd om op uitwisseling te komen. Iedereen stelde zich op hun eigen manier voor. De muzikanten met muziek, de beeldend kunstenaars in beeld en wij van de acteursopleiding in beeld en geluid. Zonder woorden.

Na afloop maakten we kennis met onze collega’s daar: Oxana, Alosha, Kristina, Ilina, Nikolaj en Radmilla. The Class Of 1992. Wat me direct opviel is hoe mooi ze allemaal waren: Karakteristiek. Ze straalden ook. Stuk voor stuk. Ze hadden een soort van vanzelfsprekende trots. Sommigen hoogblond, anderen met zwarte raven haren. Ogen helderblauw of diepdonkerbruin. Wijd opengesperd of oosters halfgesloten. Nooit eerder zag ik een combinatie van blond met blauwe Aziatische ogen.

De hele dag trokken we met elkaar op. Maakten we samen theater. Zij spraken Russisch en Oekraïens. Hun enige twee talen. Hun angst was vervangen door trots sinds ze vorig jaar onafhankelijk waren. Hun dromen als de onze; lachende gezichten in volle zalen.

Op straat liepen we samen. Er was ook een tolk. Af en toe werd er even gestopt voor een sigaretje. Eigenlijk was het elke tien minuten raak. Ze rookten als ketters en ondanks ons taalobstakel raakten we uren aan de praat. Met handen en voeten konden we toch samen viben. In gebroken Engels met handgebaren. Al na een dag keek de tolk werkloos toe. En toch wilden we dat ze broodnodig was omdat ze eindelijk wat dollars kon maken.

Wat opviel al wandelend waren de vele vlaggen die wapperden. Lichtblauw en geel. Hun eigen kleuren die ze nu nooit meer af konden pakken. Intense vriendschappen. Veertien lange dagen. Soms waren we pas rond negen uur ’s avonds terug in ons hostel. Dan was het snel nog even douchen maar niet op je kamer. Gewapend met je handdoek om je schouders en slippers aan je voeten daalden we dan langs een betonnen muur af naar de kelder van het gebouw. De muren waren korrelig en de doorgang nauw, waardoor je moest opletten dat je niet met een bloot lichaamsdeel je aan de muur bezeerde. Aan het einde van de treden was er ruimte die bruin was betegeld. Bedompt. Met slecht licht. En de douche was koud. Maar wat hadden we een lol. Ze lachten zich een ongeluk. Want bij hun vergeleken waren wij degenen met gebreken.

2022. Ik kijk naar de beelden van oorlog. Hun vrijheid heeft niet lang mogen duren. Net iets meer dan dertig jaar. Met door de jaren heen een aantal grensoverschrijdende incidenten waarbij ik steeds weer even stil moest staan. Hoe zou ’t gaan? Ze zijn nu weer afgedaald, omdat ze wel moesten. Ontredderd op het perron van een metrostation maar zonder handdoek om hun schouders of met slippers aan hun voeten.

Eigenlijk altijd wanneer ik weer iets over de Ukraine in het nieuws verscheen. Schoten altijd weer hun namen door me heen: Oxana, Alosha, Kristina, Ilina, Nikolaj en Radmilla. The Class of 1992. Nu meer dan ooit. Hou zou het met ze gaan? Het voelt zo machteloos. Ik kan alleen maar hopen dat ze onze woorden horen. Zelfs zonder handgebaren:

Ik bid voor snel weer lachende gezichten en volle zalen!

\",\"editionId\":\"950ebbc9-54be-4731-a344-98132ab60419\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"0946a2d2-47f9-4492-86f8-aa5dbf03f313\",\"slug\":\"jeffrey-spalburg-heerenstraat-16\",\"title\":\"Heerenstraat 16\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Winkelen is nooit leuk. Zeker niet in de warmte. Op Curaçao hebben ze allebei; veel winkels en ook veel warmte.\",\"htmlContent\":\"

Winkelen is nooit leuk. Zeker niet in de warmte. Op Curaçao hebben ze allebei; veel winkels en ook veel warmte. Binnen is het vaak lekker door de airco. Buiten is de oostelijke passaatwind.

We liepen door het oude stadscentrum, wat ze hier Punda noemen en ze wilde nog even naar binnen. Is goed. Ik wacht wel hier. Buiten. Op het bankje. Samen met mijn zoon. Ik spotte het enige bankje in de schaduw. In combinatie met die wind is er niks lekkerder dan dat. Daar kan geen airco tegenop.

Naast mij zat een wat oudere vrouw met een plastic bakje met daarin ronde zuurtjes. Ze leken op Napoleons, alleen hadden ze niet de bekende gele kleur. Deze waren oranje, rood en paars. Ze lachte toen ik naast haar kwam zitten. Ze keek nieuwsgierig in mijn kinderwagen, maar kon het gezicht van Jaïr niet zien omdat ik het dakje had opengeklapt. Hij was uitgeteld.

Vanaf het bankje had ik goed uitzicht op de winkelstraat. Er kwam van alles voorbij. Locals met naambordjes op hun shirt die met lunchpauze een rondje deden. Meisjes op sneakers in felgroene poloshirts met het logo van hun school, en hier en daar een toerist te herkennen aan een rood aangelopen hoofd en benen vol met muskietenbeten. Ik nam iedereen in me op. Ik hou ervan om naar mensen te kijken. En opeens zag ik iets bekends:

'P! Hoe gaat ‘t?' Ik was verrast door haar aanwezigheid, maar ergens had ik ook het gevoel dat we elkaar weer zouden zien. Ik wist alleen niet dat het nu alweer zou zijn. Ze was eigenlijk niets veranderd. Misschien was ze iets ouder geworden in haar gezicht. Ze had in ieder geval nog hetzelfde figuur en precies dezelfde halflange donkere krullen met hier en daar een lichte highlight. Daar stond ze. Zomaar. Voor me. Midden op een maandagmiddag, midden in Punda. Alsof er in de tussentijd niets gebeurd was. Haar ogen stonden anders. Waren minder hard. Toegankelijker. Ik miste wel die sprankeling. Dat zelfverzekerde ondeugende waar ik vanaf het eerste moment dat ik haar zag als een blok voor viel. Hoe lang was het geleden? Terwijl ik naar haar keek kwam het antwoord in me op: zes jaar alweer. In zes jaar kan veel gebeuren. Dat was er ook. Ik keek naar mijn zoon. Hij sliep nog steeds. Ik keek weer naar haar en scande haar snel van onder naar boven. Haar teennagels waren niet gelakt en ook om haar vingers droeg ze niks. Dat was anders. En toen zag ik het pas, op haar arm droeg ze een kind. Een klein, half slapend jongetje met een T-shirt en een luier. Ik keek naar haar kleine en het verbaasde me dat hij zo wit was uitgevallen. In al die jaren dat we elkaar niet hadden gezien wist ik via via wel met wie ze getrouwd was maar de kleur van haar kind kon ik niet rijmen met haar lichte huid en de donkere huid van haar man. Ik keek naar mijn zoon en weer naar die van haar. ‘Allebei geen waterhoofd,’ zei ik. Ze moest lachen. Toen we nog samen waren was dat onze running gag. Dat we ooit een kind met een waterhoofd zouden krijgen, dat zou blijven drijven in ons zwembad. Heerlijk rustig voor als je zelf een boek wil lezen.

Dit had gewoon mijn kind kunnen zijn, schoot door me heen. Ik keek naar mijn eigen zoon die nog steeds ongestoord van de schaduw aan het genieten was. Gelukkig was dat niet zo. Hij hoorde echt bij mij en dat vond ik van haar zoon niet. Je vindt je eigen kind toch altijd leuker. Haar krullen wapperden in de wind. Ze haalde een pluk uit haar gezicht. Net toen ik me begon af te vragen of ze niet moest werken op maandag, vertelde ze me dat er bij haar moeder was ingebroken en ze de ochtend had vrij genomen om haar te helpen. Ik kende dat gevoel. Maar al te goed. Nog geen drie maanden geleden was het bij ons gebeurd. Even stond de tijd weer stil. Ik zat daar en luisterde. Naar haar stem. Die beetje nasale maar rustgevende stem. De wind blies zachtjes langs mijn oor. 'Ik was hier voor optredens,’ zei ik. 'Ik heb niks gehoord,’ zei ze. Daar was ze weer. Dus toch. Niets veranderd. Hoe kon ze nou niet weten dat wij hier waren? Het is een klein eiland. We waren in elk programma en in elke krant. Ik keek in haar ogen. Nog steeds geen sprankeling. ‘Dan heb je me gemist!’, antwoordde ik. ‘We hebben zes keer gespeeld.' ‘Ik hoor dingen op een andere manier,’ antwoordde ze. ‘Ik zal voortaan een aankondiging op Facebook sturen,' zei ik glimlachend. ‘Heb ik niet,’ zei ze. Ik wist dat ze niet loog.

De vrouw naast ons bleef onberoerd zitten. Ze deed niet erg haar best om haar koopwaar aan de man te brengen. Een slecht begin van de week, dacht ik nog. Maandagmiddag. Midden in Punda. Oog in oog met haar. Het had zo mooi kunnen zijn. Maar het was goed zo. Het klopte. We namen afscheid. Ik heb haar geloof ik niet eens gekust. ‘We komen elkaar nog tegen,’ zei ik. Ze glimlachte. De oostelijke passaatwind nam haar mee de Heerenstraat uit. Mijn ogen volgden haar tot aan de hoek. Vlak voordat ze de hoek zou moeten omgaan was ze opeens verdwenen. Ik deed een klein moment mijn ogen dicht. ‘Niks gevonden,’ hoorde ik opeens naast me. Het was de stem van mijn vriendin. Ik stond op van het bankje en vroeg aan de vrouw wat de zuurtjes kostten. Het was zo weinig dat ik besloot de hele bak te kopen. Ik legde hem op schoot bij mijn zoon die nog steeds uitgeteld was. Wat zou hij straks lekker wakker worden. Toch nog het begin van een goede week, dacht ik. We liepen in dezelfde richting de Heerenstraat uit.

\",\"editionId\":\"9e8f534b-8199-4776-acec-d977c54effaa\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"9e743d4a-92dd-4844-bcfb-02b64f26e62a\",\"slug\":\"jeffrey-spalburg-bijlmerherinneringen\",\"title\":\"Bijlmerherinneringen\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Bimri, Bijlmer De Bims, al van kinds af aan het middelpunt van mijn bestaan.\\n\\n\",\"htmlContent\":\"

Bimri, Bijlmer De Bims, al van kinds af aan het middelpunt van mijn bestaan.

Niemand die hier ooit is geweest, maar wel de buurt waar iedereen een mening over heeft.

1982. Twaalf jaar. Rondrijdend in een aftandse Fiat 124. Ken je ze? Modelletje Lada, met dezelfde contouren als de flats, waar we tussen toerden. Rechthoekig en koud. Kleur ook grijs en grauw identiek aan onze omgeving. Lelijk. Wat kon het ons schelen wij reden.

Het ging niet om uiterlijkheden maar om binnen, daar zat kleur en gevoel en soulmuziek.

Een Pioneer casettedeck, in het handschoenenkastje vakkundig weggewerkt. Want niemand die mocht weten met wat voor goud wij rondreden. Niemand die mocht weten dat wij reden. Mijn broer en ik. Hij zes jaar ouder. Maar nog geen houder van een rijbewijs. Als mijn ouders dat zouden weten.

Ik zijn bijrijder. Rijdend over dreven, langs de flats door heden en verleden. Wat een kolossale dingen. 10 meter hoog en anderhalve kilometer lang. En dat 32 keer. Er kwam geen eind aan. Het maakte indruk op mij, ik was op het platteland geboren. Het enige wat zo hoog was bij ons was de kerktoren. En daar kon je niet in wonen.

Op bezoek bij Jailhouse zoals ze mijn tante in Engeldonk noemde. Naar goed Surinaams gebruik had zij haar hele huis voorzien van dievenijzer. Iedereen die haar kende, iedereen die wist wie zij was. Stevig, en stevig beveiligd. Daarom was Jailhouse ook haar alias. De penningmeester van de EBG. Die ons kleingeld gaf voor Fanta en Hotelcake. We haalden boodschappen in Ganzenhoef. Lopend tussen het groen op de heenweg ontspannen op de terugweg sjokken met zware tassen. Rode striemen van de hengsels die sneden in onze hand. Het was wekelijkse routine. Langs de rommel van Gliphoeve door de binnenstraat met spelende kinderen die rook naar Betadine. Het is een geur die me altijd aan de Bijlmer is blijven herinneren.

Bimri, Bijlmer De Bims, al van kinds af aan het middelpunt van mijn bestaan.

De geur van thuis. Mijn tweede huis. Bij me tante de radio luid die schalde door de hele woning. Ze riep je vanuit haar kamer. Een keer. En dan moest je gehoorzamen. Mijn nieuwe zwager in Fleerde die met zijn grote Mazda Coupé ons kwam halen, om naar Tante Gusta te gaan. Zij was geen bloed maar wel mijn tante. En van de hele buurt. Verwelkomde iedereen met open armen. Eerst schoenen uit en netjes groeten. Het hele huis op kousenvoeten. Warm stokend. Beslagen ramen. Een kakofonie van iedereen die op was komen dagen. Vol is nooit vol. Een relatief begrip. Iedereen aan de gebraden kerriekip. Knetterend in de hete olie en tussen elke pit van het fornuis lag aluminiumfolie.

Naar Gaasperplas net gebouwd voor de Floriade, we zetten de bloemetjes buiten toen we daar aankwamen. Chips en cola. Wat een mooie dagen. De zon die scheen, en ik mocht ‘s avonds bij de pick up plaatjes aanvragen. Chic, The Commodores, Earth, Wind & Fire. ‘Heart Of Fire, Creates Love Desire, Takes You High & Higher. To The World You Belong. Heart Of Fire, Creates Love Desire, Takes You High & Higher. To Your Place On The Throne.’ Dat is wat de falsetstem zong. Dat ik hier hoorde. 10 hoog op je troon. En eerlijk; was ik ook maar hier geboren. Dan had ik niks hoeven zeggen, niks meer uit te leggen. Waarom wij zijn wie wij zijn en had ik ook kunnen…zijn.

Suriname is de Bijlmer, de Bijlmer Suriname. Hoorde ik later eigenlijk pas hoe wij hier toen samenkwamen. Niet gedumpt, zoals velen geloofden maar uit eigen beweging. De krakersbeweging. Ja, Surinamers die kwamen de flats kraken. Ze moesten wel. Er was woningnood. En velen hadden geen geld voor de betonnen droom. De flats stonden gewoon leeg, aan de andere kant van de stad maar niemand van ons die daar welkom was. Er was spreidingsbeleid en ze hadden voor Surinamers gesloten wijken. Niemand van ons die daar voor hem en zijn gezin kon kijken. Dat is toen snel veranderd. Nu kent niemand deze plek nog anders.

Bimri, Bijlmer De Bims, al van kinds af aan het middelpunt van mijn bestaan.

Wat een belevenis. Ik voelde me vrij, begrepen. In deze onbekende bekende wereld. Vol met mensen die op mijn vader leken. Zondags mee naar de kerk. Zondagsschool, waarin je met leeftijdsgenoten gezellig samenzat. Iedereen op zijn zondagsmooi. En ik voor de spiegel om mijn onmogelijke haar netjes te krijgen. Voor het eerst voelde ik niet dat ik anders was. Totdat ik mijn mond opende om te connecten en ze me uitlachten en ontdekten dat ik misschien wel op hun leek maar nooit kwam uit dezelfde streek.

Bimri, Bijlmer De Bims, al van kinds af aan het middelpunt van mijn bestaan.

Herinneringen aan een tijd die niet meer is, de grote hoogtes zijn verdwenen. Geen geweldig uitzicht, of liften die ’t niet deden. Geen stukken karton voorzien van aluminiumfolie om de garage te openen. Niemand die dicht achter je aan reed om er gratis uit te komen. Geen schimmige figuren op de hoek. Geen vuilniszakken meer tussen het groen. Geen gratis Kwaku. Of Methadonbus. Geen woning voor mijn tante meer of voor mijn broer en zus. Wat ben je veranderd. Je bent zoals elke wijk platvloers, maar toch blijf jij anders.

Het zijn de mensen die jou maken, dat gevoel en begrip is gebleven. Het heeft eenieder hier gesmeed geboetseerd en vormgegeven. Het zit diep, zelfs in mijn DNA verweven. En leeft nu zelfs zijn eigen leven. Ik kwam mijn vrouw hier tegen. Mijn zoon is een product van jouw hoogbouw, gastvrijheid en jouw onbegrensd mensen zijn. Niet één ding, maar de toekomst verenigd. Jij bent mijn basis, en mijn vervolg. Mijn voortbestaan. De toekomst die naar me lacht. Als een op zijn kant gedraaide acht. Infiniteit. Onmetelijkheid. Wie versmelt met de Bijlmer raakt het nooit meer kwijt.

\",\"editionId\":\"c5d1fe0d-8df9-4d80-8905-59542c262c35\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"8f9065cf-9e37-416c-b497-35bd04100a6a\",\"slug\":\"jeffrey-spalburg-bufferzolder\",\"title\":\"Bufferzolder\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"‘Waar is hij dan wel?’ vroeg mijn moeder. Ze stond in de tuin met haar schort om. \",\"htmlContent\":\"

‘Waar is hij dan wel?’ vroeg mijn moeder. Ze stond in de tuin met haar schort om. In haar hand een groot stuk rood textiel dat ze uit de wasmand voor haar viste. Haar stem klonk gespannen. Ze keek me aan alsof ik het antwoord wel zou weten. Ik haalde mijn schouders op. Ook ik had geen flauw idee waar hij kon wezen. ‘Was hij niet boven?’ ging ze verder.

‘Dat dacht ik ook,’ zei ik.

‘Of misschien in de schuur?’

‘Heb ik ook al gekeken,’ antwoordde ik.

‘Als zijn fiets er niet staat, is hij vast een boodschap doen,’ stelde ze zichzelf gerust. Ze hing het stuk textiel, waarvan ik nu pas zag dat het een boerenzakdoek was, over de waslijn van de droogmolen. Het was de zoveelste die ze ophing.

Ik liep naar binnen door de bijkeuken de woonkamer in en keek door het voorraam naar buiten. Daar stond zijn zwarte Gazelle. Snel liep ik terug naar binnen. ‘Zijn fiets staat er gewoon.’

Voor een fractie stopte mijn moeder met waar ze bezig was en keek me kort aan. Natuurlijk wist ik van hun ruzies. Het bekvechten dat de laatste tijd steeds snauweriger werd en ’s avonds leek aan te zwellen, net op het moment dat mijn twee broers en ik op bed lagen. Heel even dacht ik dat besef in haar ogen te lezen. Over wat men beweerde over mannen van kleur. Dat ze bij je weggaan en er ergens anders een gezin op na houden. Het was alsof ik zag dat ze wist hoe laat het was om daarna toch vastbesloten weer voorover de wasmand in te duiken om er een nieuwe zakdoek uit te halen. ‘Dan is hij even naar de buren’ klonk ze beslist. Uit het zakje op haar schort haalde ze een wasknijper.

Ik vond het raar. Hij ging nooit zomaar even naar de buren en hij was nu al de hele middag weg. Het was nu al de derde keer deze week dat ik ’s middags uit school kwam en hij er niet was. Natuurlijk liep het de laatste tijd niet echt lekker in huis maar het kwam bijna niet voor dat hij later thuis kwam dan ik. Wanneer je in het onderwijs werkt, ga je gelijk op met je kinderen, met af en toe een late vergadering daargelaten. Voor de rest werk je gewoon vanaf huis. Dus zag ik hem veel. Zoveel dat het des te meer opviel als hij er een keer niet was. Zoals vandaag.

‘Heb je ook op zolder gekeken?’ riep mijn moeder ineens.

Natuurlijk had ik dat. Als eerste zelfs. Het was immers zijn domein en als hij niet achter het gasfornuis stond om voor ons te koken of achter zijn bureau zat om zijn lessen voor te bereiden, kon hij nog maar op één andere plek wezen. Ik liep de trap op via de overloop naar de zolderdeur. Ik duwde hem open en riep naar boven. ‘Pa! Bent u daar?’ Ik hoorde niets, drukte op het lichtknopje en liep verder omhoog. Bij elke trede die ik nam kraakte het hout onder mijn sokken. En opeens hield ik stil. Ik hoorde iets vreemds wat ik nog niet eerder bij ons op zolder had gehoord. Het klonk als een harde bries die buiten om ons dak raasde en steeds dichterbij leek te komen. Het was op een gegeven moment zo luid dat het door de hele zolder resoneerde. Ik voelde een harde rukwind richting trap komen, zo hard dat ik me nog maar net aan de trapleuning staande kon houden. En het rare was: die wind was warm. Tegelijkertijd flitste er een helder licht boven mijn hoofd dat uit het plafond leek te komen. Ik zag allerlei kleuren om me heen: Rood, geel en vooral veel groen. Ze mengden boven mijn hoofd in nieuwe tussenkleuren en toen was alles opeens weg. Ik stond als aan de grond genageld. Wat was dat? Het ging allemaal zo snel dat ik het me makkelijk allemaal verbeeld kon hebben. In plaats van blinde paniek over wat zich net voor mijn ogen afspeelde kwam er een raar soort rust over mij heen. Ik weet niet hoelang ik nog halverwege de trap ben blijven staan voordat ik opeens gestommel vanuit de vliering hoorde komen. Mijn vader. Hij was bezig met zijn boeken.

‘Oh hier ben je!’ riep ik naar boven. Hij hoorde me niet. ‘Papa!’ riep ik nog een keer.

‘Jaaa?’ klonk het vanaf de vliering.

‘Ik was je aan het zoeken,’ zei ik.

‘Wat is er? Ik ben hier.’

‘Laat maar,’ riep ik. Ik wilde weer terug naar beneden om aan mama te vertellen dat ik hem gevonden had toen ik me opeens bedacht en verder de zolder opliep. ‘Was je al die tijd hier?’ vroeg ik.

Hij stak zijn hoofd door het gat. Het glom van het zweet. ‘Ik ben aan het rommelen.’ Dat laatste hoefde hij niet te zeggen. Dat kon ik zelf ook wel horen. Wanneer hij met zijn boeken bezig was, was zijn gestommel een vertrouwd geluid. De nok van ons huis lag er vol mee. Die ene keer dat ik van hem het trappetje op mocht om te kijken, zag ik stapels en stapels boeken over de hele vliering verspreid.

Pats! Vanuit de nok liet hij een boek vallen. Het viel met een harde klap op het zolderzeil recht voor mijn voeten. De geschiedenis van Suriname stond er op de voorkant. Ik pakte het op en begon te bladeren. Ik zag foto’s van oude boten, oude kaarten en tekeningen van mensen die op mij leken maar er toch uitzagen als stripfiguren. Geboeid bladerde ik er doorheen.

‘Je mag het hebben hoor,’ hoorde ik opeens achter me. ‘Voor je spreekbeurt.’

Ik had helemaal niet gehoord dat mijn vader ondertussen al naar beneden was geklauterd.

Diezelfde avond lag ik in bed, het boek voor mij op het kussen. Normaal als ik in bed probeerde te lezen viel ik in slaap. Deze keer las ik geboeid door. Ook het geruzie van beneden hield mij wakker. Ik hoorde verwijten over en weer. Over hier en daar. Suriname en Nederland. Vanuit mijn kamer hoorde ik mijn vader de trap opkomen. Hij opende de zolderdeur en liep verder door naar boven.

Ik sloeg het boek dicht en klom uit bed. Zachtjes liep ik de overloop op en volgde hem door de deur de zolder op. Halverwege het trapgat hield ik stil. Ik hoorde hoe het luik van de vliering openklapte en mijn vader het trapje wat daaraan vast zat naar beneden schoof. Ik legde mijn beide handen op de rand en liftte mijn hoofd omhoog, net genoeg om te zien waar hij mee bezig was. Langzaam zag ik mijn vaders grijze broekspijpen de vliering opklimmen. Met een harde bonk hoorde ik hem daar de vloer opkomen. En toen werd het stil. Ik wachtte op het gerommel met zijn boeken wat daarna altijd volgde maar hoorde niks. Ik weet niet hoelang ik in het trapgat heb staan wachten maar op een gegeven moment liep ik verder de trap op. Met voorzichtige stapjes liep ik tot onderaan de vlieringladder zodat hij me niet zou horen. Ik keek naar boven. Behalve de bundel licht die uit het gat kwam was verder niks te zien. En ook niks te horen. ‘Papa?’ Geen antwoord. ‘Papa, bent u daar?’ riep ik nog een keer. Ik zag hem toch echt naar boven klauteren en het licht brandde nog dus hij moest er zijn. Nooit zou hij ergens het licht zomaar laten branden. Als wij dat al deden konden we steevast rekenen op een preek: ‘Maken jullie die lichten uit! Waarom laten jullie die lichten steeds branden? Ik ben de Nuon niet!’

Ik keek richting gat, maar het bleef stil. En toen gebeurde het. Vanuit de nok hoorde ik een harde wind die steeds verder dichterbij leek te komen. Een warme lucht blies vanuit de vliering door het gat de zoldervloer over met zo’n sterke stroming dat ik het over mijn hele lichaam voelde. Ik kon me nog net aan de trap naast mij vastklampen. Tegelijkertijd flitste er een helder hemelvuur boven mijn hoofd die het plafond roodgeel kleurde en alles om me heen verlichtte. Het was zo intens indrukwekkend dat in plaats van de angst die je zou moeten voelen omdat het zo plotseling gebeurde je je alleen maar kon overgeven aan het moment. In de felheid van het licht zag ik hoe onze stoffige zolder van kleur verschoot. En toen was het opeens weer weg, zo snel als het gekomen was.

Ik keek omhoog. Zag ik daar nou iets bewegen? In het doffe licht vanuit de vliering zag ik mijn vaders hoofd. In zijn hand had hij een zakdoek waar hij zijn voorhoofd mee depte.

‘Wat doe jij hier?’ vroeg hij.

Ik schrok. Ondanks dat ik niets had gedaan wat niet mocht, voelde ik me toch betrapt.

‘Moet je niet slapen?’

‘Ik was aan het lezen en toen hoorde ik iets hierboven en toen…’

Hij liet mij mijn zin niet afmaken, kwam de trap af en legde zijn arm om me heen. ‘Ik wil niet dat je hier komt’ zei hij streng. ‘Het is hier gevaarlijk. Kom ik breng je naar bed.’

Die avond kon ik alleen niet meer slapen.

De sfeer in huis was om te snijden. Ik had het gevoel dat mijn vader hier helemaal niet wilde zijn. Hij was een aantal jaren geleden vanuit Suriname naar hier gekomen samen met mijn moeder en mijn twee broers. Ik was als enige van het gezin hier geboren. Dat had mijn vader anders gewild. Om mijn moeder was hij terug. Terug waar hij niet wilde zijn. Ik zag hem steeds vaker de zolder opgaan. Soms rommelde hij daar een uur, soms twee, en soms had ik het idee dat hij er dagenlang doorbracht. Opvallend genoeg kwam hij er altijd heel opgewekt vandaan, heel anders dan hoe je er hem naartoe zag gaan. Daarna stond hij weer vredig in de keuken om het avondeten voor ons te koken. Alsof hij in de tussentijd was opgeladen.

Woensdagmiddag. We waren vrij. Ik nam Jan mee naar huis. Jan was de schrik van de klas en was voor de duvel niet bang. Een onbehouwen boerenjongen die op iedereen en alles commentaar had. Behalve op mij. Jan was mijn vriend.

We speelden op de vliering. Ook al wist ik dat ik dat ik daar niet komen mocht. Met Jan was ik niet bang. We waren allebei achter een grote stapel boeken verscholen. Jan aan de ene kant en ik aan de andere kant van de vliering. Met een postelastiek beschoten we elkaar. Als je geraakt was, schoof je met je hand het bovenste boek van de stapel, waardoor je je moeilijker kon verschuilen. Ze vielen met een plof op de grond. Toen Jan met zijn genadeschot mijn laatste boek van de stapel schoot, liet ik me in dramatische duikvlucht languit op de vlieringvloer vallen.

‘Gewonnen!’ riep Jan. Hij gaf me een hand en hielp me omhoog. ‘Wat is dat daar?’ vroeg hij terwijl hij achter mij wees. Ik keek om en zag een deurknop die op een luik was bevestigd. Hij zat half verscholen in het dak. Raar. Hij zag er net zo uit als de deurknoppen die op de tussenschotten zaten onder de schuine kant van ons dak waar mijn ouders hun spullen uit Suriname bewaarden, alleen was deze van koper. Ik had nooit gezien dat er achter de vliering ook nog een ruimte moest zijn. Het kon ook niet want hierachter lag ons dak. Ik trok aan de knop wat niets uithaalde en toen ik er aan draaide had het ook geen effect. Het luik bleef stevig op zijn plek. Ik probeerde het nog een keer, deze keer iets harder.

‘Laat mij eens,’ zei Jan en liep achter mij langs. Hij zette zijn voet aan de zijkant van de deur en hing met zijn volle gewicht aan de deurknop. Met een harde klap vloog het luik open en werden we beiden verblind door een fel licht. Meteen daar achteraan kwam er een harde wind opzetten die ons weg wilde blazen. Jan en ik hielden elkaar stevig vast. De stapels boeken vlogen in het rond. Het roodgele hemelvuur zorgde voor een vloed die alle stapels in lichterlaaie leek te zetten. Jan schoof een meter achteruit. ‘Wow! Wat is dit?’ schreeuwde hij uit. Er kwam een warme lucht over ons heen.

‘Het is ok,’ zei ik. ‘Ik ken dit.’

Er kwam een heftige brom opzetten die je oren onderdompelde in een stortkoker van geluid dat naar binnen sloeg. Het was wat je hoorde wanneer je in het diepe zwom. Jan keek mij aan met een verwachtingsvolle blik. ‘We moeten gaan,’ zei hij.

‘Waar naartoe?’

‘Naar binnen natuurlijk! Dit is geweldig.’ Ik bedacht me wat mijn vader had gezegd. Dat het hier gevaarlijk is. Mijn hart klopte zo hard in mijn keel dat ik de rust die ik daardoor voelde ter plekke verloor. Wilde ik dit? Het avontuur aangaan en niet weten waar ik terecht zou komen? Voordat ik er goed en wel over na kon denken had Jan mijn hand al gepakt. ‘Let’s go! Op 3!’ De wind door onze haren wapperend. We telden af. Op elke tel zwaaiden we met onze handen van voor naar achter om uiteindelijk samen in het diepe te springen.

De dag erna stond ik voor de klas. Mijn spreekbeurt over Suriname ging erin als koek. Ik vertelde over het klimaat, de tropische zon die voor energie zorgde en alles wat dor en droog was weer nieuw leven inblies. Ik vertelde over de lucht die rook naar een combinatie van brandlucht en de Amazone. Ik beschreef de verschillende bevolkingsgroepen die ondanks al hun verschillen in vrede met elkaar leefden zonder enig gebekvecht of gekissebis.

‘Ben je er ooit geweest?’ vroeg de meester mij belangstellend.

‘Jawel,’ antwoordde ik. ‘Ik was er gisteren nog.’

De klas barstte in lachen uit. Met hun vingers wezen ze me na. De meester lachte keihard mee.

‘Wat weten jullie?’ hoorde ik achter mij. ‘Wat weten jullie nou?’ Het was Jan.

De klas viel stil.

‘Het is waar,’ zei hij. ‘Want ik was er bij.’

\",\"editionId\":\"b5758f2a-5b20-4767-85a0-c88a36b1de69\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"29f0155f-58f2-41ed-b0e5-7cc2da4a9c78\",\"slug\":\"jeffrey-spalburg-jeffrey-spalburg\",\"title\":\"Jeffrey Spalburg\",\"type\":\"bio\",\"intro\":\"Deze theatraal-muzikale-standup-cabaretier draagt graag voor uit eigen werk. Soms dragen anderen ook voor uit zijn werk. Bijna altijd in het theater, nu ook online. Zijn debuutroman verschijnt begin 2021 bij DasMag.\",\"htmlContent\":\"

Deze theatraal-muzikale-standup-cabaretier draagt graag voor uit eigen werk. Soms dragen anderen ook voor uit zijn werk. Bijna altijd in het theater, nu ook online. Zijn debuutroman Ik ben jullie meester verschijnt begin 2023 bij Das Mag.

\",\"editionId\":null,\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"61c83ff5-a3a2-47f7-a536-17b0111ef687\",\"slug\":\"jeffrey-spalburg-ik-ben-jullie-meester\",\"title\":\"Ik ben jullie meester\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Vanaf 23 juni 2023 ligt 'Ik ben jullie meester', de debuutroman van Jeffrey Spalburg in de boekwinkel. Een drie generaties tellend verhaal van vader op zoon en diens zoon. Uitgegeven door Das Mag.\",\"htmlContent\":\"

Paramaribo 1950

‘Je land verlaten om verder te komen.’ James was tweeëntwintig en zat met zijn moeder in het kantoor van de paters van de St. Jozefschool. Hij keek naar haar en zij keek instemmend terug. Ze zag er prachtig uit in een feestelijke jurk met hoofddeksel. Zelf droeg hij een hemd met grijze stropdas. Voor deze gebeurtenis had ze voor het eerst een jurk gekocht. Normaal naaide ze alles zelf.

‘James, mi boi, mi zoon, mi echtgenoot.’ Zo had zijn moeder hem al meerdere malen genoemd. De angst die hij vroeger voor haar had, had plaatsgemaakt voor begrip. Hij had het er de afgelopen jaren zonder kleerscheuren vanaf gebracht en was dankbaar dat ze al die tijd zo streng was geweest. Met veel jongens uit de buurt was het minder goed afgelopen.

Hij hield de hand van zijn moeder vast. In haar stevige grip kon hij de trots en waardering voelen. Wat waren ze van ver gekomen. Zij als vrouw die na de dood van haar man zelf de kostwinner werd van het gezin. En hij die zich had opgeworpen als de man in huis, en ’s morgens voor dag en dauw, nog voor school, op zijn blote voeten naar de markt liep om boodschappen te halen, hielp met de opvoeding van zijn jongere broer en zusje, houten speelgoed voor ze timmerde en het tussendoor geweldig deed op school. Hoe hij overdag als onderwijzer hier op de St. Jozef en in de avonduren privélessen had gevolgd om zijn onderwijsakte wiskunde te halen. Zijn moeder had hem geen geld kunnen geven voor studieboeken en hij had gezegd dat niet erg te vinden en ging ondertussen zelf naar de bibliotheek en schreef ze met een pen een voor een over. Het was het allemaal waard geweest.

Als zij haar beroep van fröbelonderwijzeres niet weer had opgepakt en er persoonlijk voor had gezorgd dat alle kinderen thuis werden klaargestoomd voor de lagere school dan hadden ze het nooit gered. Wat had ze zich uitgesloofd, iedere dag opnieuw, om alle kinderen thuis aan de eettafel te leren lezen, schrijven en rekenen. Toen haar kinderen met zes jaar leerplichtig werden, hadden ze er al drie jaar thuisonderwijs opzitten. Zo konden ze meteen starten in de derde klas van de mulo, wat veel geld bespaarde. In die periode hadden ze het niet breed en zaten ze als ‘mindervermogenden’ in de twee-na-laagste inkomensgroep. Elke drie gulden maandelijks schoolgeld die niet betaald hoefde te worden, kon mooi in de spaarpot. Zo had ze het altijd gedaan. Tussen alle bergen naaiwerk door. En als er dan nog tijd over was, vertelde ze een Anansitori, volksverhalen over de spin Anansi die ondanks zijn eenvoudige komaf iedereen te slim af was. Het had geholpen. Haar kinderen hadden aanleg om te leren. Alle zes. Zeven, toen Max nog leefde.

James hoorde hoe de pater verder vertelde. Ondertussen kneep zijn moeder zijn hand fijn. Het was inderdaad een geweldige kans. ‘Je land verlaten om verder te komen.’ En toch klonk het gek, verder komen. Alles was toch al hier? Suriname had alles onder de zon en ook al moest er soms flink gehosseld worden, het eten groeide letterlijk aan de boom. Wie in Suriname goed kon schudden, hoefde geen honger te lijden.

Angst om de oversteek te maken had hij niet. Het enige waar hij echt angstig voor was geweest zat naast hem. Koste wat het kost wilde Helena ervoor zorgen dat haar oudste zoon goed terecht zou komen. Lang had ze gedacht dat James net als Max niet oud zou worden. Toen bleek dat de gezondheidsperikelen van haar oudste zoon hem bespaard zouden blijven had ze zijn twaalfde verjaardag uitbundig gevierd. Ze had een paar leren schoenen voor hem laten maken bij Baas Isaac. Hij had nog nooit zo comfortabel naar de markt gelopen.

Nee, hij moest zijn talent achterna en toen hij direct na zijn lagere school zijn hulponderwijzersakte haalde, werd al snel duidelijk waar dat lag: in wiskunde.

Het was een direct overblijfsel van zijn ochtendlijke excursies naar de markt waar hij supersnel leerde hoofdrekenen. Met de opbrengst van de eieren moest hij zo vlot en zo goed mogelijk weer andere inkopen doen en dan kon de boekhouding rekenkundig maar beter kloppen, anders zwaaide er wat. Al het katholiek onderwijs was in die tijd in handen van paters. Het was ook de reden dat ze hier zaten. Toen een van hen tijdens de eindexamens ziek werd en plotseling naar Nederland moest vertrekken om geopereerd te worden, nam James zijn klas over. En dat was niet onopgemerkt gebleven. Hij stoomde dertig kandidaten klaar voor het eindexamen en zorgde ervoor dat ze allemaal de eindstreep haalden. Hij was zestien jaar oud.

Nee, het was wel duidelijk: zo iemand moest voor de klas en de kans krijgen om verder te leren. Daarom zat hij vandaag hier naast zijn moeder te luisteren naar hoe zijn leven verder voor hem werd uitgestippeld.

Moest hij wel verder voor de klas? Was dat zijn twijfel? Beetje laat, dacht-ie. Hij gaf nu al zo’n zes jaar les, maar diep in zijn hart wilde hij het liefste boer worden. Heerlijk buiten in de weer met wat moeder natuur je te bieden had. Het was niet weggelegd voor een simpele jongen uit Frimangron. Kapitaal voor een eigen stuk grond of dure gereedschappen had hij niet. Laat staan geld voor koeien of een kudde schapen. Een kudde kinderen in de klas, dat was in het Suriname van de jaren vijftig het hoogst haalbare.

De paters legden uit dat ze ondanks hun inzet geen concrete aanstelling vanuit Suriname konden arrangeren. In plaats daarvan zouden ze James een aanbevelingsbrief van de Katholieke Onderwijsvereniging meegeven. Daarmee zou het hem zeker lukken om een baan in Nederland te krijgen. Bovendien was er na de oorlog een lerarentekort. ’s Avonds kon hij dan doorgaan met zijn studie K1 wiskunde voor het lesgeven aan de middelbare school en daarna weer terugkomen naar Suriname. Helena knikte instemmend en keek naar haar zoon: dat is wat ze bedoelde met verder komen.

De lesmethodes waren in beide landen gelijk. In een Nederlandse kolonie leerde je uit Nederlandse schoolboeken en was de voertaal Nederlands. Eigen lesmethodes waren er niet, zodat ze meer van hun moederland wisten dan ze over hun eigen land konden vertellen. James kon de lijstjes nog opdreunen: de Rijn komt bij Lobith ons land binnen en de Batavieren zijn onze voorvaders. Nooit leerden de Surinamers over zichzelf. Geen kind dat zich er toen bewust van was. In plaats daarvan vonden ze hun schoolboeken wel hilarisch. Ze leerden over schaatsen en over sneeuw, ook al hadden ze nog nooit een nacht vorst meegemaakt. Een van de teksten uit het taalboek Vlug naar het doel vond James altijd leuk om hardop na te zeggen: ‘Hoe laat is het, moe? Het is al één uur, Jan! Je moet naar school. Doe je das om. Het is guur weer. Loop goed door, Jan! En kom niet te laat. Ik zal het doen, moe! Dag moe! Dag Jan!’

James wist wat hem te doen stond. Er waren meer kinderen van het land die dezelfde route hadden gevolgd. Zijn eigen zus en jongste broer waren hem al voorgegaan. Wie verder wilde in het leven, moest nou eenmaal naar Holland. Over twee weken zou de boot vertrekken, het verblijf was al geregeld. Zijn moeder kneep nog harder in zijn hand. James wist dat ze sterk was, maar dat ze ook zoveel kracht in haar linkerhand had was nieuw voor hem. Hij kende tot nu toe alleen haar directe rechtse.

Twee dagen voor vertrek liep James nog een keer naar de markt. Inmiddels had hij een fiets, maar hij wilde nog eens voelen hoe het was om de weg lopend af te leggen. Hij liep expres rond het middaguur, wanneer de zon het hoogst aan de hemel staat. Uitgeput kwam hij thuis.

‘Jongen, waarom zweet je zo?’ had Helena gevraagd. Hij vertelde zijn moeder dat hij naar de markt was gaan wandelen. Ze vond het maar gek.

‘Je hebt toch een fiets?’ zei ze. ‘En je drupt helemaal. Ga baden!’

Maar James wist waarom hij het had gedaan. In de brieven van Jettie die ze uit Nederland ontvingen was de kou een terugkerend onderwerp. ‘Zo koud. Daar kun je je geen voorstelling van maken. Het is als het ijs van de Chinese winkel om de hoek, maar dan over je hele huid.’ Hij wilde dat zijn lichaam wat extra warmte op zou slaan voor wanneer hij straks naar Nederland ging.

5 september 1950, de dag van vertrek. Ze gingen met zijn allen naar de KNSM-steiger; Helena samen met haar drie in Suriname achtergebleven dochters: Nadia, Inge en Alice. James had een bruinleren koffer die zo vol zat met kleren dat hij hem bijna niet van de grond kreeg. Helena had de laatste weken voor vertrek voor de gelegenheid haar werkzaamheden als naaister weer opgepakt. De rest kocht ze in de stad bij de firma Kersten.

‘Vergeet je niet de grond te groeten, wanneer je aankomt? Bar A Doti Wan Odo hoor mi boi! ’ Ze hield zijn beide handen vast. Het voelde anders, alsof de kracht die hij op het kantoor op de St. Jozef had gevoeld minder was geworden. ‘Het wordt stil zonder man in huis.’ Ze moesten beiden lachen.

‘Kom!’ zei James. ‘Op naar Holland! Het moederland.’ Een moeder die, net als die van hem, kinderen zou opleiden. Een moeder die haar kinderen zou opkweken, zou grootbrengen en zou voorbereiden. Om ze uiteindelijk, met alles wat ze bij haar geleerd hadden, weer terug te sturen naar Suriname. Wat je van je moeder geleerd had, bracht je thuis, naar je vader. ‘En zo strijken alle mannen met de eer,’ had zijn moeder hem gezegd.

Ze brachten hem tot bij de loopplank. Zijn koffer was al aan boord. Hij kreeg brasa’s van zijn drie achterblijvende zussen en de laatste extra grote brasa was voor zijn moeder. Iedereen huilde. Behalve Helena. Het leek alsof hoe sneller het afscheid naderde, hoe rustiger ze werd. Ze liet haar zoon los en keek hem aan. ‘Kon hesi baka,’ zei ze. Kom snel terug. James liep de loopplank over. ‘Hecuba’ stond op de boot, naar de koningin van Troje die in de oorlog haar man en kinderen verloor en werd afgevoerd in slavernij. James kende de verhalen uit de Griekse mythologie. Vlak voordat hij aan boord ging, draaide hij zich om. Helena zwaaide en riep hem na: ‘Loop goed door, Jan! En kom niet te laat.’ James antwoordde: ‘Ik zal het doen, moe! Dag moe!’ ‘Dag Jan!’ En hij zwaaide terug.

Dit is het derde hoofdstuk uit de roman Ik ben jullie meester van Jeffrey Spalburg die op 23 juni 2023 verscheen bij Das Mag.\",\"editionId\":\"929dd56b-14a0-42d1-b8d3-2208ca46d1f6\",\"__typename\":\"Story\"}],\"products\":[{\"id\":\"69093818-4dea-42f8-b73f-dbc14839be07\",\"productId\":\"9789493248205\",\"type\":\"book\",\"provider\":\"bazarow\",\"__typename\":\"Product\"}],\"__typename\":\"Author\"}}}}",["P",46]]