P29:[{"_33":45,"_35":36,"_37":46},"{\"type\":\"next\",\"value\":{\"data\":{\"author\":{\"displayName\":\"Dave Boomkens\",\"image\":\"https://res.cloudinary.com/papieren-helden/image/upload/v1669810281/hhv7hjnlgxrr6zeuj1lz.jpg\",\"imageAuthor\":\"Marcel Krijger\",\"id\":\"6b4c1e59-11f3-4b02-a293-eb33601cfe5e\",\"slug\":\"dave-boomkens\",\"stories\":[{\"id\":\"4a9d8ce1-9d6e-4d59-a2be-eb02b09dd089\",\"slug\":\"dave-boomkens-dave-boomkens\",\"title\":\"Dave Boomkens\",\"type\":\"bio\",\"intro\":\"Dave Boomkens jogt het liefst in zijn Zlatan Ibrahimović-shirt langs de IJssel. Daarnaast leest en schrijft hij graag. Zo schreef hij onder meer \\\"Liesbeth List, de dochter van de vuurtorenwachter\\\" en \",\"htmlContent\":\"

Dave Boomkens jogt het liefst in zijn Zlatan Ibrahimović-shirt langs de IJssel. Daarnaast leest en schrijft hij graag. Zo schreef hij onder meer "Liesbeth List, de dochter van de vuurtorenwachter" en deze Songfestival-encyclopedie met Eurostory-collega's Edward van de Vendel en Jelmer Soes.

\",\"editionId\":null,\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"700f4dd1-18a4-457c-9fe3-f2e322d97d1d\",\"slug\":\"dave-boomkens-nino\",\"title\":\"Nino\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"‘Je wil weten wat er zeven jaar geleden precies gebeurd is, hè?’ \",\"htmlContent\":\"

I
‘Je wil weten wat er zeven jaar geleden precies gebeurd is, hè?’

Ik knikte en zag hoe de vitrage onregelmatig wiegde in de wind. Lange tijd – hoe lang wel niet? – stonden we, tussen de (telkens weer) opbollende stof, naar het basketbalveldje te kijken. Op het veldje bevonden zich vijf jongens. Ze wisselden geen woord. Ze hadden geen tijd om te praten; alles draaide om snelheid, souplesse of een combinatie ervan. Terwijl wij zagen hoe de jongensvoeten dansten op het rechthoekige strookje gravel dat de kleuren van de oliemaatschappij droeg, en dat volledig werd omheind door gevlochten hekwerk waarvan de weerspiegeling de spelbelijning doorkruiste, vroeg ze me: ‘Zou je het heel erg vinden om me één keer in je armen te nemen?’

‘Tuurlijk niet,’ zei ik. En ik legde mijn handen voorzichtig op haar rug.

II
Toen ze jong was, had Lasha verschillende romans gelezen die haar van alles vertelden over het gebied waarin ik mij nu bevond. Ze vertelde over het ooit eens kleine paradijs vol vlezige vruchten. Over de uitdijende grenzen van het jonge imperium waaraan dit stukje grond telkens weer ten prooi viel. En over de stad die zijn naam dankte aan twee strijdvaardige broers die, volgens de overleveringen, op zilverwitte hengsten van veldslag naar veldslag reden. Lasha droomde ervan om schrijver te worden, maar nu was zij moeder zonder kind. En tikte ze – op verwoede wijze – askegeltjes in een bakje.

Ik staarde een tijdje naar Lasha. Een bezorgde plooi liep dwars over haar hoofd. Haar ogen volgden het jongetje dat dribbelde – ze monitorden hoe hij één keer stuiterde, twee keer, drie – en hoe hij erna een poging deed om de basket te raken. De sprong was prachtig, de afdruk minder.

‘Weet je,’ zei ze, ‘weet je wat zo mooi is aan zo’n doorzichtig basketbord?’

‘Nou?’

‘Soms kun je het bord niet meer zien. Lijkt het op te gaan in de omgeving.’ Ze bracht haar handpalmen naar haar wangen en leunde op de vensterbank. ‘Toch weet je precies wanneer er gescoord is. Het netje is namelijk te smal waardoor de bal eigenlijk altijd blijft hangen. Voor een paar tellen. Met een tik aan de onderkant komt het spel weer in beweging.’

III
Rond dit uur nam de hitte – in razend tempo – toe. Het knisperende geluid van gravel leek nauwelijks nog hoorbaar, en dat was vreemd, want de jongens renden onverminderd door.

‘Nino,’ doorbrak Lasha de stilte, en ze wees met het topje van haar sigaret richting het veldje. ‘Daar gaat Nino… dat jochie met die grijsgroen-gestreepte polo en die camouflagebroek tot aan zijn enkels.’

Ik zag hoe Nino de bal, met zijn vingertoppen, naar de achterlijn stuurde en vertwijfeld raakte.

‘Hij heeft alles gezien, die dag.’

Tegenover Nino stond nu een jongen met glanzend zwart haar – minimaal een meter vijfentachtig, felgroene ogen. Door wild met zijn handen te zwaaien, probeerde hij Nino uit het spel te halen en zelf de bal te bemachtigen. Dat lukte. Hij nam de bal over, dribbelde weg en merkte niet op dat Nino viel en met zijn linkerknie over gravel schuurde. Hoe groot de wond was, en of er vocht uit droop, konden we niet zien. Wel zagen Lasha en ik hoe de andere jongens – de dribbelaar uitgezonderd – naar Nino snelden.

‘Ik weet,’ vervolgde Lasha met een handbeweging, ‘dat Nino een taaie is.’ Haar gezicht was op dat moment vervuld van zachtmoedigheid. ‘In feite heeft zijn moeder hem alleen opgevoed. Dat gegeven, in combinatie met alles wat hij gezien heeft, heeft van hem een taaie gemaakt.’

IV
‘Eigenlijk weet niemand – nog steeds niet – wat er, die dag, gebeurd is.’

‘Hoezo niet?’

‘Sowieso zijn alle foto’s en video’s verdwenen.’

‘En getuigen dan?’

‘Die waren er zéker. Echte en neppe.’

‘Hoe bedoel je?’

‘Zoals ik het zeg.’

‘…’

‘Terwijl hier internationale waarnemers rondliepen, waren ze opeens overal: mannen en vrouwen die iets hadden gezien. De een beschreef rondvliegende granaatscherven. De ander sprak van een simpel auto-ongeluk. Weer een ander had het over een zelfmoordenaar. Maar geen van allen herinnerden zij zich iets van ons clusterbomverhaal. Alsof wij gek waren, alsof uit onze kelen geen geluid kwam.’

Nino zat inmiddels voorovergebogen op de grond; zijn hoofd in z’n handen. De dribbelaar had zijn actie gestaakt en liet de bal op een van z’n vingers rondtollen terwijl hij zich naar de rest van het groepje begaf. Hij vroeg iets als ‘Wat is er aan de hand?’ maar leek het antwoord nauwelijks af te wachten. Door het raam zag ik een meisje het veldje oversteken en zich in de richting van Nino haasten.

V
‘Hoe was de band tussen Nino en jouw zoon?’

‘Hij is ouder geworden,’ zei ze met enigszins gesmoorde stem, terwijl ze naar Nino knikte.

‘En toen ze nog even oud waren?’

‘Toen hadden ze allebei kleine, zwarte krulletjes waardoor iedereen – die vanbuiten het dorp kwam – dacht dat ze broertjes waren. En ze hadden allebei iets schuchters; ze konden je zo’n blik toewerpen die uit een mengeling van verlegenheid en achterdocht bestond. Later, vrijwel tegen het einde, brachten ze hele middagen samen door. Met ongecontroleerde passen – van soms wel bijna een meter – trokken ze langs de flats, langs de huizen, de heuvels in. Goudgele heuvels, die hun kleuren dankten aan grote en kleine geschiedenissen. Maar zij kenden die verhalen niet. Zij kenden elkaar, en niet veel meer dan dat.’

VI
De verschillende kleuren pleister vormden een vrolijke compositie. Het meisje – dat Lasha introduceerde als “het zusje van Nino” – gaf met haar voet een klein tikje tegen de blikken verbandtrommel en stak haar handen naar Nino uit. Nino legde de zijne in de hare, en liet zich omhoogtrekken. De jongens applaudisseerden alsof er televisiecamera’s op hen gericht waren, en zochten elkaars blikken om te zien of het spel hervat kon worden.

‘Je hebt soms van die sporters,’ constateerde Lasha, ‘die kermend naar de grond gaan. Alsof ze getroffen zijn door een kernraket. Hun ene arm grijpt naar het gekwelde lichaamsdeel, het andere maaien ze hevig door de lucht. Alsof er terplekke een amputatie moet worden uitgevoerd.’

Ik knikte. Ik voelde dat ik iets moest zeggen, maar de woorden wilden niet komen.

‘Maar Nino,’ vervolgde ze, ietwat binnensmonds, ‘Nino is een taaie.’

VII
‘Zou je me iets kunnen vertellen over die dag?’ probeerde ik.

Ze reageerde met een kalm glimlachje en haalde een nieuwe sigaret tevoorschijn. Terwijl haar lippen de peuk omklemden, gebaarde ze naar een laatje links van mij. Ik trok het open en overhandigde haar het doosje lucifers. Naast het doosje lag een foto waarop twee jongens te zien waren. De jongen links droeg een cyaanblauwe zwembroek met felgele stiksels. Om hem heen golfde gras, maar dat kwam ongetwijfeld doordat de maker van de foto de camera niet genoeg stilhield. In ieder geval waren de zwarte krulletjes, die strak tegen z’n voorhoofd geplakt zaten, wel goed zichtbaar. Net als de brede grijns die ervoor zorgde dat zijn gezicht nóg voller oogde dan het al was. Rechts van hem Nino, die met een spottende blik een militaire groet bracht. De basketbal lag als een trouwe hond aan zijn voeten.

‘Die ochtend,’ doorbrak Lasha het zwijgen, ‘was de lucht vervuld van zachte geuren. Het was een heel mooie zomerochtend. De dagen erna hing er een sterkere geur – de geur van verbrande botten.’

VIII
Op de zonbeschenen muren van de flat, recht tegenover ons, stond een witte gesjabloneerde tekst in cyrillisch schrift.

‘Wat staat daar?’ vroeg ik Lasha.

De basketballers hadden een korte drinkpauze ingelast. De jongens haalden de schroefdoppen van hun bidons, dronken met gulzige teugen, terwijl Nino zijn pleisters zorgvuldig aandrukte.

‘OP OORLOG ZIT NIEMAND TE WACHTEN,’ antwoordde Lasha.

Naast de letters bevond zich het krijtsilhouet van een bokser die beide armen in de lucht steekt. Van een overwinning is nooit sprake geweest, wist ik na een aantal weken rondgereisd te hebben, maar toch was de bokser afgebeeld als een meester die triomfeerde. Zijn handschoenen droegen de kleuren van de vlag en de manier waarop zijn kaken getekend waren, verraadde een schreeuw.

‘Jij hebt een goede opleiding gehad, in een land zonder pijn, wat zou jij doen als ze op een dag voor je deur zouden staan?’

IX
Toen ik het appartement verliet, bleef Lasha tegen de deurpost geleund staan. Ze had haar armen over elkaar heen geslagen. Het was de manier waarop Lasha Ik betwijfel het… had gezegd, nadat ik haar vraag had beantwoord. Daarmee gaf ze mij het gevoel dat we uitgepraat waren. En hoewel haar plotse afstandelijkheid totaal niet rijmde met de genegenheid waarnaar zij nog geen uur eerder verlangde, en ik met evenveel vragen wegging als dat ik binnenkwam, dacht ik het ergens wel te begrijpen. Ik was immers degene die ongevraagd in haar nooit geheelde wond was gaan wroeten, en ja, natuurlijk kost dat energie. En ja, natuurlijk was zij die ochtend niet opgestaan met het idee: laat ik een willekeurige toerist van straat plukken om een spervuur van vragen op me los te laten zodat ik het verleden weer eens diep in de ogen kan kijken.

‘Ik zal de foto niet verliezen,’ zei ik haar. ‘Dat beloof ik.’ En ik wreef met de palm van mijn hand over m’n jaszak. Het geluid van een bal echode door het trappenhuis, gevolgd door opgetogen kinderstemmen, en toen opeens was het stil. Verzin ik dit? Of was dit echt?

X
Ik keek naar boven. Naar het vaalbruine beton dat vol uitgebrande gaten zat, en naar de voddige vitrage. Waar kort ervoor Lasha had gestaan, stond nu een jongen met een stoffen pilotenmuts op, met oorflappen van bont – niet passend bij de tijd van het jaar. Hij hield zijn blik een paar tellen op mij gericht, en toen ik die beantwoordde met een glimlach, lichtte hij zijn pilotenmuts op. Ik zag hoe dikke, zwarte krullen door de lucht golfden. Hoe stofslierten zich als een nimbus rond zijn hoofd verzamelden. En hoe twee zilverwitte hengsten over de heuvels van zijn sweater galoppeerden.

Opnieuw herrie in het trappenhuis, gevolgd door het klepperende geluid van slippers en een stuiterende bal. Ik zag hoe een bidon viel, en hoe een dun stroompje water zich een weg over oliegravel baande. En ik voelde hoe er in mijn zij werd geprikt.

‘Please, play with us!’ zei een kinderstem. ‘Please. Please. Pléáse!’

Een laatste keer keek ik naar boven. Lasha was terug, alleen, met die kwetsbare glans in haar ogen. Op het moment dat ze een laatste wolkje rook mijn kant opblies, porde het kind voor een tweede keer in mijn buik. ‘OK. Listen. Your name is Michael,’ klonk het. ‘And my name is Nino.’

\",\"editionId\":\"cd988c39-12dc-4f14-93b3-2a4a75deb582\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"b36ddc2f-0f17-408e-a784-ef3f5bc2c0dc\",\"slug\":\"dave-boomkens-iggy-and-buzz\",\"title\":\"Iggy & Buzz\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Net ten zuiden van de drie gordelsterren bevindt zich iets bijzonders. \",\"htmlContent\":\"

^{(beeld: Rianne Nieuwdorp)}

I.
Net ten zuiden van de drie gordelsterren bevindt zich iets bijzonders. Met het blote oog lijkt het een stipje van parelmoer, maar soms, als Ricardo kliert met de belichtingstijd van zijn camera, doet het denken aan een lichtroze driehoekje. Zoekt hij op internet naar precies hetzelfde hemelpunt, dan vindt hij vooral foto’s waarop een violet vierkant te zien is. Waar hij nu precies naar kijkt, en wánneer het welke kleur of vorm aanneemt, is een alsmaar groter wordend raadsel. Maar eigenlijk maakt het Ricardo niet zoveel uit. Het hemeltoneel dat hij – avond na avond – vanaf het bankje voorgeschoteld krijgt, geeft hem rust. Rust die hij toen hij, een jaar of vier geleden, in de Stratosfeerstraat was komen wonen nauwelijks kende.

Het was een vochtige augustusdag toen Ricardo en Iggy voor het eerst tegenover elkaar zaten. Er was die dag iets met Ricardo’s rechteroog – de pupil dwaalde telkens naar opzij – en hij zat in kleermakerszit op het beige tapijt van zijn flat. Overal om hem heen lagen scherven. Niet zomaar een paar scherven, maar een landschap van scherven, omringd door vegen in bij elkaar passende roodschakeringen. ‘Hoe is het met je hoofd?’ had de ambulancebroeder, die als een van de eersten ter plaatse was geweest, gevraagd. De broeder had een verweerd gezicht dat omlijst werd door lange slierten haar die als lianen over zijn schouders wapperden. Iggy, dacht Ricardo, hij lijkt op Iggy. De man knielde voor hem neer, legde twee vingers op de binnenkant van zijn pols en zocht naar z’n hartslag. Al snel gebaarde hij naar de agent die op dat moment Ricardo’s eettafel bestudeerde. ‘Kan jij even checken of je iets voelt?’ Het bleef lang stil voordat een van hen iets zei, en toen een bevestigend knikje. ‘Yes. Ik heb ‘m!’

Wacht, laat me even nadenken, had Ricardo willen zeggen maar de letters kwamen niet verder dan de binnenkant van zijn mond. Hoe ben ik hierin terecht gekomen? Hij bevond zich in een hoogst ongebruikelijke situatie, dat was duidelijk, maar het enige wat hij zich nog herinnerde was de intense pijn nadat de ex van zijn vriendin hem een trap had gegeven. Daarna werd alles vaag: een kreet, een knal, een bloederige hand op beige, een doordringende piep en scherven. Overal lagen scherven.

Zo’n drieënhalve week na het incident betrok Ricardo een nieuwe flat – op een kwartiertje rijden van de woning waarin hij met zijn vriendin gelukkig was geweest. Maar met alles wat er gebeurd was, lukte het hem maar moeilijk om iets van dagelijkse routine te creëren. Toch jogde hij iedere ochtend trouw zodat de hersenmist in zijn hoofd een beetje wegtrok en ging hij ’s middags aan de slag met het schrijven van opdrachtteksten. Maar na een poosje werden met name de nachten ingewikkeld. ‘Leven met slapeloosheid is als fietsen met een ingetrapte rem,’ had de huisarts gezegd. Met die woorden in het achterhoofd installeerde Ricardo een virtuele slaapcoach op zijn telefoon, slikte hij verschillende homeopathische middeltjes en weigerde hij koffie na zessen. Toch wilde het slapen maar niet lukken. Iets wat anderen ook begon op te vallen. ‘Laat geworden gisteren?’ vroeg buurvrouw Tineke op een ochtend op de galerij. Terwijl ze met haar vingers door de vacht van haar ruwharige dwergteckel gleed, geeuwde ze met veel misbaar, als teken van spot of als grap. ‘Om eerlijk te zijn…’ antwoordde Ricardo, ‘slaap ik vrijwel geen enkele nacht goed.’ Ze keek hem van opzij aan. ‘Wat doe je hier dan nog? Je bent toch zo’n freelancer? Als het ’s nachts niet lukt… dan probeer je het toch gewoon overdag?’

II.
Ricardo kuiert over het beton van de galerijflat. Hij draagt een lichte, luchtdichte overall en sjouwt een glazen helm met zich mee. Als hij in de schacht van de lift staat, valt het hem op dat de vloerbedekking versleten is, dat de spiegel vol met spuug zit en dat de tl-verlichting een brommend geluid maakt. Toch kijkt hij tevreden. Door de outfit die hij draagt, lijkt hij op Buzz Aldrin. Sommige mensen zullen denken dat hij een astronaut is en dat het pak daadwerkelijk bescherming biedt tegen straling en micrometeorieten. Andere mensen zullen geneigd zijn het landelijk Meldpunt Zorgwekkend Gedrag te bellen. Hij gniffelt bij de gedachte. En dan – opeens weer – dat vleugje opwinding. ‘Net ten zuiden van de drie gordelsterren bevindt zich wéér iets bijzonders,’ hadden ze bij de sterrenwacht gezegd. ‘En als de lucht donker en helder genoeg is, is het ook zéker met het blote oog goed te zien.’ Als de liftdeuren opengaan, voelt hij een onaangename tocht. Bij de brievenbussen staat een opvallend grote man op gympen. Het is Michaël. Hij lacht, zwaait en roept dat Ricardo er maar weer een mooie reis van moet maken. ‘Zal ik doen,’ antwoordt Ricardo opgewekt. En dan is het zover. Hij is blij en buiten.

Vier jaar geleden was er nul sprake van blijdschap. Het blauwe schijnsel van de politieauto’s, de kenmerkende kraak van de portofoons en Iggy in z’n fluorescerende outfit met reflectiestrepen. ‘Ricardo?’ had Iggy geprobeerd toen ze tegenover elkaar in de keuken zaten. Maar het bleef stil. Hij kon niets uitbrengen. En toen begon broeder Iggy te vertellen. ‘Weet je Ricardo… ik ben dit werk gaan doen omdat ik ook zo iets heb meegemaakt. Herinner je je de zomer van 1995 nog? Eén van de warmste zomers ooit. Het was de zomer van Srebrenica, de zomer van Fabio Casartelli en de zomer waarin een Amerikaanse spaceshuttle aan een Russische werd gekoppeld. Maar het was ook de zomer waarin er een baby bij de vuilcontainer van onze flat werd gevonden. Onze baby. Het was een wraakactie van de ex van mijn vrouw. Zijn stramme postuur, zijn kaarsrechte houding, de ijzige blik waarmee hij me aankeek... het houdt me soms nachten wakker. Daarom geef ik je…’ Iggy graaide met zijn linkerhand in zijn zak en haalde een klein, verfrommeld kaartje tevoorschijn. ‘… mijn nummer. Bel me als het nodig is.’

Toen hij net in de Stratosfeerstraat woonde, had Ricardo het nummer regelmatig geprobeerd, maar vergeefs. Misschien had het te maken met het tijdstip waarop hij belde. Doordat de slapeloosheid terrein won, werden de nachten korter en de dagen langer en vloeide de een – ongemerkt – over in de ander. In de hoop tóch slaap te vatten, probeerde Ricardo Iggy te bereiken of struinde hij urenlang rond op YouTube. De video die hij het vaakst bekeek, was die van Radioheads Fake plastic trees waarin leadzanger Yorke in een winkelwagentje zit en langs polychrome potten scheert terwijl de ene na de andere opmerkelijke figuur opduikt. Een man die met een scheerapparaat over zijn toch al kale hoofd glijdt, een winkelmedewerker die op agressieve wijze barcodes scant en een man in badjas die een kartonnen doos voor zich uitschopt. Sloot Ricardo zijn ogen, dan werd die ene dag verdrongen door Fake plastic trees en belandde hij – via de binnenkant van zijn ogen – in een kleurrijk winkelmagazijn.

III.
De weg naar het bankje is geplaveid met klinkers. In de verte ziet hij Tineke met haar dwergteckel. Terwijl het beestje zijn poot omhoog trekt, en er een straaltje pis over kroontjeskruid klettert, lijkt Tineke opgeslokt te worden door het witte licht van haar telefoon. Ricardo roept wat, maar er volgt geen reactie. Eenmaal op het bankje zoekt hij naar Mintaka, Alnilam en Alnitak: de drie gordelsterren waaraan hij de afgelopen tijd zo verknocht is geraakt. Maar echt vlotten wil het niet, er zitten vlekjes aan de binnenkant van Ricardo’s helm. Kijkt hij over zijn schouder, dan ziet hij de lichtjes van de flat transformeren tot sterren. En dat klopt natuurlijk niet! ‘Gutteguttegut,’ mompelt hij lachend. ‘Overkomt mij weer.’ Hij doet zijn helm af, haalt een doekje tevoorschijn en begint met poetsen.

‘Alle begin is moeilijk,’ had broeder Iggy die bewuste dag gezegd. Maar het enige wat Ricardo op dat moment dacht, was: het is niet eerlijk, het is niet eerlijk, het is gewoon niet eerlijk. Eigenlijk wilde Ricardo hélemaal niets horen – simpelweg omdat hij de kracht niet had erop te reageren – maar dit was Iggy: een ambulancebroeder die eruit zag als een straatvechter, een rocklegende en die voelde als een zielsverwant. ‘Vergeet niet dat je een ongelooflijk sterke vent bent,’ ging hij verder. ‘Tuurlijk, je zult denken: “Wat lult-ie nou?” Maar weet dat ik iedere maand honderden mensen voorbij zie komen en dat ik de survivors er direct uitpik. En jij bent zo’n survivor, Ricardo, weet dat. Vergeet dat nooit. Echt nooit.’

Toch voelde Ricardo zich de afgelopen jaren geen moment een overlever. Als zo iets simpels als slapen al niet lukt, waarom zou je jezelf dan op de borst kloppen en een survivor noemen? Steeds vaker haalde hij vragen als “Hoe maak je je hoofd leeg voor het slapen gaan?” door de zoekmachine. Leg je smartphone op tijd weg, las hij dan, of denk aan leuke dingen. Maar als het boodschappenwagentje met daarin Yorke niet aan de binnenkant van zijn ogen verscheen, dan lukte het hem niet om zijn gedachten te verzetten en ging hij terug naar die ene dag. De dag waarop bessenrode vegen zijn vloer ontsierden. ‘Ik begrijp uw scepsis volkomen,’ had de huisarts gezegd. ‘Maar geef niet op. Het is zéker niet te laat. Houd vol.’

IV.
Buzz Aldrin, spookt het door zijn hoofd, Buzz Aldrin – de man die met zijn maanlander de Amerikaanse vlag omver blies. Ricardo voelt zich Buzz Aldrin. In een wereld die zo ondoorgrondelijk is, zo geniepig, is niets fijner dan Buzz Aldrin zijn. Terwijl Ricardo dat denkt, kijkt hij naar de nachthemel en glijden zijn vingertoppen over ijskristallen. Er ligt een laagje rijp op het bankje. Het bevroren water smelt nu ongetwijfeld onder de stof van zijn witte overall. Maar het maakt Ricardo niets uit. Hij is vooral bezig met Mintaka, Alnilam en Alnitak. Want ten zuiden van deze drie sterren is het altijd feest. Vanavond lijkt de nevel wit. Maar als hij een poosje met zijn ogen knijpt, lijkt het tóch eerder roze. En dan ziet hij ze verschijnen: kegeltjes, piramides, prisma’s… in allerlei kleuren en maten. En wat is dat nu? Een neushoorn? Van opwinding gaat Ricardo op het bankje staan. Bijna twee meter winst. Net wat dichterbij. Hij houdt zijn hand boven zijn ogen, kijkt, verwondert zich en geniet. De hemel is zijn schouwtoneel.

Een jaar geleden waren ze elkaar tóch weer tegen gekomen. Op het moment dat Ricardo een kuiltje groef voor de uitloper van een leeuwenbek hoorde hij opeens voetstappen en daarna zijn naam. In het gras van de begraafplaats stond Iggy. Hij droeg een soort van houthakkersvest en had het haar in een hoge paardenstaart. Ricardo trok zich op aan het graniet, klopte zijn handen af en zei: ‘Iggy… kerel… hoe gaat het met je?’ Secondenlang stonden ze tegenover elkaar en toen schoten ze allebei vol. De rest van de ochtend staarden ze naar de stenen, naar de miezer en naar het verleden dat zoveel vragen opwierp en zoveel van hen vergde. ‘Ik weet nog goed dat je zei dat alle begin moeilijk is,’ zei Ricardo. ‘Maar juist alles wat erna kwam – de slapeloosheid, de alsmaar heviger wordende vermoeidheid, de beelden die zich als een diavoorstelling aan je opdringen... man, dat heeft me gesloopt. Niet normaal.’ Op de begraafplaats heerste een soezige rust waardoor Ricardo Iggy’s ademhaling gewaar werd. Het was een rustige, lage ademhaling waarbij de buik bolde, weer introk en nog een keer bolde. Ricardo luisterde, kopieerde en probeerde Iggy’s ritme eigen te maken. Het klonk als: In. Uit. En door. In. Uit. En door.

Een paar dagen later hoorde Ricardo Iggy’s ademhaling opnieuw. Ze hadden afgesproken bij de sterrenwacht voor een lezing van een Japanse wetenschapper die vertelde hoe hij in een telescoop in de Chileense Atacama-woestijn een piepkleine chip had geplaatst. Op basis van de meetresultaten die hij had verzameld, maakte hij 3D-kaarten van het heelal die ons van alles kunnen vertellen over de vroege vorming en evolutie ervan. Iggy en Ricardo luisterden ademloos en bleven na afloop nog een poosje hangen. ‘Een 3D-kaart van onze vroege kosmos,’ verzuchtte Ricardo. ‘En ik maar de hele dag simpele tekstjes schrijven.’ Iggy lachte en sloeg een arm om Ricardo’s schouder. ‘Wat denk je dan dat ik doe?’ ‘Ervoor zorgen dat je niet in elkaar gemept wordt tijdens de zóveelste reanimatie.’ Ze lachten uitbundig. Om vervolgens beurtelings door een van de telescopen te turen. Na een poosje zei Iggy: ‘Weet je waarom ik zo graag naar de hemel kijk? Natuurlijk vanwege de zomer van ’95. Maar meer nog vanwege de sterren. Nietig voel ik mij, als ik naar de sterren kijk – als een kruimeltje op een broodplank. Ze vertellen mij dat er zóveel meer is dan mijn eigen lot, mijn eigen verdriet, en dat ik eigenlijk… gewoon… verder moet.’ Een paar tellen bleef het stil en toen staarden ze, schouder aan schouder, naar het kosmische web dat zich voor hen ontspon. Ergens, heel erg in de verte – zo’n 1344 lichtjaar verderop – twinkelden drie sterren. Mintaka, Alnilam en Alnitak. Ze stonden keurig in het gelid. ‘Kijk daar,’ zei Iggy. ‘Rond de middelste ster bevindt zich een aantal zwakkere sterren. Het lijkt wel een wolkje. En kijk… daar… iets meer naar het zuiden. Daar begint het te bruisen. Daar lijkt wel van alles tot leven te komen.’

V.
Iets meer naar beneden, naar het zuiden, juist ja. Daar bevindt zich een neushoorn! Ricardo kan het nauwelijks geloven en stampt – van opwinding – de verse rijp van het bankje. Met zijn wijsvinger tekent hij de krom naar achter gegroeide hoorn, de poten en de Shrek-achtige oren. ‘Buzz Aldrin heeft een neushoorn ontdekt,’ schreeuwt hij. ‘Buzz Aldrin heeft een neushoorn ontdekt!’ Maar het zijn woorden die niet veel verder dan de binnenkant van zijn helm komen. Hij danst, springt en heeft geen idee dat er iemand naast hem is komen staan. De man kijkt tevreden opzij en fluistert: ‘Hier, in de Stratosfeerstraat, bruist het.’ En de lucht? vraagt de man zich af. Hij kijkt nog eens goed omhoog en besluit: de lucht twinkelt als het plafond van een kinderkamer. Met van die glow-in-the-dark-sterretjes die eeuwig gloeien. Alsof je onder open hemel staat. Een open hemel met engelen die opklimmen en afdalen.

\",\"editionId\":\"57979ddc-7ffb-45f9-9aef-6c0082ea2f7d\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"2f666fba-09aa-48ee-84cd-b2feb37a28a4\",\"slug\":\"dave-boomkens-wegwerpmesje\",\"title\":\"Wegwerpmesje\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"Ik kijk in de spiegel, en zie dat ze een scheermesje vasthoudt. \",\"htmlContent\":\"

Ik kijk in de spiegel, en zie dat ze een scheermesje vasthoudt. Het is een donkerblauw wegwerpmesje van de Action en ik probeer haar te zeggen dat ze het beter niet kan doen, niet vanavond in ieder geval, en ik mompel iets onverstaanbaars – iets over dat er de afgelopen tijd al genoeg bloed gevloeid heeft, en dat het putje van de wastafel nog niet zo lang geleden schoon is gemaakt. Maar het enige dat ik terugkrijg, is: ‘Maak je geen zorgen, lieverd.’ Gevolgd door een: ‘Het komt goed, schat.’ Gevolgd door een: ‘Het komt écht goed, schat.’ En dan glijdt mijn blik van haar lichaam naar mijn handen. Eerst de linker, dan de rechter, en ik zie dat mijn knokkels wit zijn, mijn aderen paars, en dat het lauwe water rakelings langs m’n vingertoppen scheert wat betekent dat de straal nét iets te hard is voor de wastafel. En dan voel ik het mesje op mijn vlees in een langzame, vloeiende beweging naar beneden glijden. Dit een keer of acht, negen, tien, en dan stopt ze. Ze tikt de haartjes uit het mesje, trekt een stuk papier uit de houder, dept mijn huid droog en bestudeert de rode spikkeltjes die zijn achtergebleven. En dan staren we elkaar aan. Eerst voor een paar tellen, dan voor wat langer, dan voor een eeuwigheid. En als de tranen achter haar oogleden opbollen, fluistert ze: ‘Je was gewoon verdwenen.’ Ik slik, en zie haar ogen droevig staan. Ja, ik was verdwenen. Ja, ik had alles en iedereen in de steek gelaten. En ja, er hadden mensen rondgereden met mijn foto op hun dashboardkastje. Maar ik wil er eventjes niet aan denken, en zeg dat ook, en ze geeft aan dat ze het begrijpt, dat het goed is zo, en dat alle haartjes weg zijn zodat ze niet meer jeuken en niet meer uitnodigen tot plukken. En dan legt ze een arm om mij heen en staren we elkaar opnieuw aan, via de spiegel, en zegt ze: ‘Nooit vergeten dat er áltijd iemand is die je ziet.’

Kort erna zitten we tegenover elkaar, met dampende mokken tussen ons in. De ceintuur van mijn badjas bungelt zachtjes heen en weer, vlak boven het smoezelige tapijt, en ik zeg haar dat mijn hoofd bonkt en dat mijn lichaam wel opgetrokken lijkt uit kalk. Na een tijdje zegt ze: ‘Het doet me pijn om je zo te zien.’ En ik knik, gevolgd door een stilte van minstens een minuut. Vervolgens wil ik zeggen dat het me spijt, dat het niet aan haar ligt, dat het écht niet aan haar ligt, maar in plaats daarvan denk ik terug aan onze eerste ontmoeting waarin ze vertelde over het stille dorpje in het oosten van het land, waar ze vandaan komt, en waar eens per jaar alle decibellen samenballen als er met handbogen op plastic vogeltjes wordt geschoten, tijdens het feest van het lokale schuttersgilde, en waarbij de winnaar door uitgelaten dorpsgenoten op een troon wordt gehesen om erna met veel bombarie te worden rondgereden. En ik denk terug aan hoe ik haar – na die eerste keer – aan mijn ouders omschreef als: ‘Niet klein, niet groot, lief vooral – heel erg lief wel. Ontwapenend. Warm. Met het lijf van een Olympiër – het lichaam van iemand die het wereldrecord op de vijftig meter borstcrawl in één keer verpulvert, en vervolgens met ogen die je doen smelten de camera’s inkijkt, ogen die in het amateurtoneel als reeënogen zouden worden omschreven.’ Ik keek mijn ouders aan, voegde er nog van alles aan toe, en toen kwamen de woorden die misschien wel de blauwdruk voor mijn verdere leven vormden: ‘Je bent verliefd op dat meisje, of niet soms?’

Als onze mokken leeg zijn, begeven we ons naar de auto. Zij neemt plaats achter het stuur en ik zit in de bijrijdersstoel, met mijn zwartfluwelen badjas en pantoffels aan, met mijn wang tegen het raampje. We rijden over de dijk en luisteren via Spotify naar een plaat van een tijdje terug, en ik weet bijna wel zeker dat ze die expres heeft opgezet en dat ze expres gestart is bij Walk walk, in de hoop dat ik me daardoor beter zal voelen. Ze heeft me immers zien swingen, op dat ene liedje van Sylvie Kreusch, waarvan de melodie geboren werd toen Sylvie met haar hondje, net geadopteerd uit Polen, door de velden liep en alle zorgen van zich afschudde. Ze kijkt opzij en zegt met een nauwelijks merkbare zucht: ‘Ik sta weer he-le-maal op Pukkelpop.’ En een paar tellen later: ‘Wat hadden we het fijn toen hè?’ Ik knik instemmend, pers mijn lippen tot een glimlach en kijk naar de contouren van de benedendijkse boerderijen rechts. Ik tuur over de daken, over de velden erachter, zoek naar een vast punt in het donker, naar een vast punt in de verte, maar de dijk is nergens hetzelfde, zorgt iedere keer weer voor een slingerbeweging, en zorgt ervoor dat ik mij uiteindelijk maar focus op de rest van het liedje, op het dubbelen én voorzichtig wegdraaien van Sylvies stem waardoor ze klinkt als een koortje, terwijl het slechts de honden zijn die meejoelen op de maat van de muziek.

Haar voorvoet komt los van het gaspedaal. De auto mindert vaart. Even lijkt het erop dat ze twijfelt, maar dan rolt ze de auto zachtjes de berm in. Nadat ze de motor heeft afgezet, zegt ze: ‘Herken je het nog?’ En ik volg haar vinger naar de plek tussen het skatebaantje en het oude gemaal. In plaats van antwoord te geven, luister ik naar de stroeve slagen van de ruitenwissers en volg ik de druppels die goud kleuren in het licht van de koplamp. ‘Daar hebben ze je gevonden,’ zegt ze dan. Ik sla mijn ogen neer, staar naar de pantoffels op het automatje, naar de kriebelsokken onder het kastje, naar de tenen die tegen elkaar aan wrijven, en begin zachtjes te huilen. En dat terwijl juist zíj alle recht heeft om te huilen. En dan komt alles eruit, een tikje onsamenhangend, maar helder genoeg om er iets van te kunnen maken. En ik zeg dat ik het moeilijk vind, dat ik er tegenop zie om het te vertellen, dat ik het telkens weer heb uitgesteld, maar dat ze het best mag weten, móet weten, omdat ik zielsveel van haar hou en nog een heel leven samen wil. En ik zeg: ‘Meestal houd ik het vol tot ergens in september. En dan loop ik vast, vast in mijn hoofd, en voel ik me opeens moe, heel erg moe zelfs. Eigenlijk is ieder jaar hetzelfde, ongeveer dan, een soort van langgerekte golfbeweging, met minstens één top en één dal, en meestal lukt het me om de schommelingen te managen. Maar soms zijn er triggers die het lastig maken, heel erg lastig zelfs, kleine of grote gebeurtenissen waardoor ik uit balans raak, en deze zomer waren het er simpelweg teveel tegelijk. En daarom zit ik nu hier, in mijn badjas, in de bijrijdersstoel, met mijn sloffen op dit matje, en wil ik alleen nog maar zeggen dat het me spijt. Heel erg spijt zelfs. Dat ik het eventjes niet meer weet, maar dat ik ermee bezig ben, dat ik eraan werk, en dat alles goed komt. Echt waar. Zeker weten.’

We blijven wachten tot het geroffel van de druppels verdwenen is. Dan stappen we uit en schuifelen voorzichtig naar de waterkant. De auto met modderspetters maakt plaats voor een glinsterend nachtwater vol wiebelige stipjes. Als de oeverbegroeiing door onze billen plat is gedrukt, en we schouder aan schouder zitten, doe ik iets wat ik lange tijd niet gedaan heb: praten zonder na te denken. Ik wijs haar op het riet dat ruist, het water dat klotst en de lantaarns die onafgebroken schitteren in het toch wel erg lage water. En dan zegt ze op melancholische toon: ‘Dit is weer een beetje zoals ik je ken. Een glimp van de versie die ik dólgraag zie.’ Ik wend mijn blik af, een tikkeltje verlegen, en zeg dat ze lief is – niet normaal lief – en laat mijn handen in de diepe zakken van mijn badjas glijden. Mijn vingers wikkelen zich om het papier heen, dat strak om het plastic zit, en ik merk dat mijn ademhaling sneller en dieper klinkt. En ook zij merkt het, want opeens vraagt ze, toch een beetje ongerust: ‘Wat ben je aan het doen?’ En ik zeg: ‘Maak je geen zorgen, lieverd.’ Gevolgd door een: ‘Het komt goed, schat.’ Gevolgd door een: ‘Het komt écht goed, schat.’ En dan glijdt haar blik van mijn lichaam naar mijn handen. Ze kijkt naar het hoopje wc-papier, de over elkaar gevouwen velletjes die ik loswikkel en het scherpe voorwerp dat ik tevoorschijn haal. ‘Het scheermesje?’ zegt ze met opgetrokken wenkbrauwen, en ik knik. En dan begin ik als een gek te graven: een kuiltje dat dieper en dieper wordt. Met mijn badjas strijk ik over de vochtige aarde, mijn knieën druk ik wit, en als mijn armen vol striemen en schrammen zitten, zeg ik vol overtuiging: ‘Ik wil het hier achterlaten. Samen met jou. Want, bedacht ik me opeens, soms is het júist goed als het kriebelt. Soms is het júist goed dat het een beetje jeukt.’

\",\"editionId\":\"466165df-b3a7-4731-ba64-d03678e27492\",\"__typename\":\"Story\"},{\"id\":\"4b7b9010-f4b8-46bc-abe3-0a9b34343b62\",\"slug\":\"dave-boomkens-tante-oelek\",\"title\":\"Tante Oelek\",\"type\":\"story\",\"intro\":\"We hadden die middag een hoorntje gekregen, met een bolletje, en lieten het besprenkelen met geroosterde amandelspikkeltjes.\",\"htmlContent\":\"

Zoals wel vaker zat bebo* die dag in haar schommelstoel – de olijfgroene gordijnen strak voor de tochtige, oude ramen. Toen ze me in de gaten kreeg, vroeg ze met een kraakje in haar stem: ‘Vind je het goed als ik blijf zitten, Tedo?’ En ik knikte.

Haar bewegingen waren traag, trager dan de vorige keer, en ook haar huid was anders, alsof het papier was dat te lang in de zon had gelegen. Ze droeg een crèmekleurige blouse, die schoon en netjes was, en streek met haar vingers over de geborduurde bloem op haar borst. ‘Elk steekje heb ik met zorg gezet,’ zei ze. ‘Eerst het hart van de bloem, met glanzend garen, karmozijnrood. Daarna verschillende soorten roze, steeds zachter naarmate ik verder naar buiten ging. Zie je trouwens dat het een anjer is? Het was zijn lievelingsbloem.’

Naast haar stond een tafeltje met een kopje erop. Een halve liniaallengte naar links een lijstje met een foto erin. Het was vast de bedoeling dat het kaarsje dat erbij stond brandde, maar vanaf een afstandje leek het halfopen luciferdoosje vooral gevuld met kromgetrokken stokjes.

Zura. Mijn lieve neefje Zura. Na het eten rende hij altijd naar buiten om te gaan voetballen met de andere kinderen uit de flat. Het maakte niet uit of het regende, hagelde, stormde – Zura wilde áltijd naar buiten. Zodat hij Miroslav Klose kon zijn, of Luca Toni, of Luis Figo, of Zé Roberto. Dan rende hij, zijn magere benen sterk en snel, terwijl het stof onder zijn versleten sneakers opwolkte.

Nu, twintig jaar later, overvalt me vaak de gedachte: Dit had Zura moeten zien. Zoals die keer in het MoMA in New York toen ik voor een leeg, uitgestrekt Dalí-landschap stond: de gesmolten klok die loom over een tak heen hing, de verwrongen wijzers. Of die keer langs de Koera, de rivier die als een zilveren lint door het landschap van onze jeugd kronkelde. Maar die zomer bleef Zura achter, terwijl juist hij degene was die telkens weer rende, sneller en verder, het leven als een touwtje aan zijn voeten.

Ook in bebo's woonkamer dacht ik: Dit had Zura moeten zien. Hoe bebo tegenover me zat, in die schommelstoel, haar handen stevig om het fotolijstje geklemd, en hoe ze net als tijdens mijn eerdere bezoekjes begon met: ‘Weet je nog... die ene keer... jij… ik… Zura... de boulevard van Batumi?’ Ik knikte langzaam en liet de herinnering z’n werk doen.

We hadden die middag een hoorntje gekregen, met een bolletje, en lieten het besprenkelen met geroosterde amandelspikkeltjes. Zoals gewoonlijk koos Zura voor iets avontuurlijks: de nieuwste gember-peercreatie van ijsmaker Giovanni die, zonder schort en Italiaanse plaksnor, overigens gewoon naar de naam Mikheil luisterde. Ik, daarentegen, ging voor iets eenvoudigs: een bolletje bloedsinaasappel.

Zo was het ongeveer gegaan, vlak voordat bebo haar Olympus-camera aan Giovanni overhandigde en hem gebaarde foto’s te maken. ‘Buon appetito,’ grapte Giovanni een paar keer, terwijl hij per ongeluk scherp stelde op onze vingers die langzaam plakkerig werden. Bebo, die altijd Oelek werd genoemd omdat de mensen haar pittig en onverwoestbaar vonden, verdween meer en meer naar de achtergrond waardoor haar angstige blik, die nét iets te lang op de parasols bleef liggen, nauwelijks opviel.

Over de foto vertelde ze, zoals wel vaker: ‘Het leek alsof de zon harder scheen dan ooit tevoren. Alsof het licht alvast afscheid van ons nam. Jullie lachten, likten ijsjes, en ik dacht alleen maar: hoe ga ik mijn jongens vertellen dat alles wat ons nu zo achteloos omringt – deze stad, deze boulevard, deze palm – op het punt staat te veranderen in een herinnering die uiteindelijk meer pijn dan vreugde zal brengen?’

De tanks zag ik pas later op het journaal, de babylijkjes vond ik terug in het archief.

Toen ik weken later weer bij bebo’s huis was, lag de sleutel nog precies waar ik hem had gelaten: op de veranda, onder de metershoge caladium. In het muffe halletje zette ik mijn schoenen naast die van haar en riep: ‘Goed volk, Tedo hier.’ Er volgde geen reactie. Ik haalde een paar keer diep adem, en keek naar het peertje dat vlak boven me hing. Om de zoveel seconden maakte het een zacht zoemend geluid gevolgd door een korte, zwakke flikkering. Toch was ze er, godsamme, maar hoe ze erbij zat, dát laat ik graag achterwege. Net als het peertje had ze waarschijnlijk vaak gedacht en getwijfeld: over de vraag of ze eigenlijk nog wel verder moest branden.

*bebo betekent grootmoeder in het Georgisch\",\"editionId\":\"8157b943-2567-4995-9a70-94854dc1dda9\",\"__typename\":\"Story\"}],\"products\":[],\"__typename\":\"Author\"}}}}",["P",46]]