papieren helden

Het ‘All Starz Dance Center’ zat tussen de winkel in antieke wapens en het tex-mexrestaurant. Op dinsdagen zette mijn moeder me er ruim op tijd af op weg naar haar avondlessen op het community college.

Het was dinsdag en zoals elke dinsdag wachtte ik in de hal van de dansschool op jou.

Je schaduw zag ik als eerste. Vervolgens je contouren, om precies te zijn het silhouet van een halterjurk over een bootcut spijkerbroek, wat jou op de een of andere manier goed stond. De stretchstof van de jurk spande om je heupen en gaf je het figuur dat volgens ons voor ware vrouwelijkheid doorging.

Een dikke, gedeeltelijk geëpileerde monobrauw accentueerde je grote ogen. Je had een brede mond en een spleetje tussen je tanden. Je zag er een beetje uit als een Franse actrice maar dan zonder de eeuwige zenuwachtige vermoeidheid – brutaler, zoals Brigitte Bardot, ook bekend als B.B., mijn eerste liefde.

Toen ik B.B. voor het eerst zag in de film Et Dieu… créa la femme, die mijn ouders hadden gehuurd omdat hun bourgeois vrienden hadden gezegd dat die goed was, wist ik niet of ik haar wilde zijn of dat ik haar wilde neuken. De regisseur noemde B.B. een ‘natuurverschijnsel’. ‘Ze acteert niet. Ze is,’ zei hij. ‘Dat klopt,’ zei B.B. ‘Als ik voor de camera sta, ben ik gewoon mezelf.’ B.B en haar personage in de film, Julliette, aten waar ze zin in hadden, dansten wanneer ze wilden en gingen simpelweg naar bed met wie en waar ze maar wilden. Ik bewonderde hen.

Daarna huurden mijn ouders nooit meer een oude film en ik zag B.B. pas weer toen ons kapsel weer in de mode kwam: de gordijnpony met een scheiding in het midden. In de tussenliggende jaren werd jij mijn B.B. Net als zij was je bot, grof zelfs, een eigenschap die ik me af en toe ook aanmat als ik me dapper voelde en het risico op een klap of erger voor lief nam.

Een paar minuten nadat je je had omgekleed verplaatsten we ons naar de danszaal. De navelpiercing die je twee weken geleden bij Claire’s had laten zetten, tekende zich af onder je zwarte balletpakje. Dit was de eerste keer dat ik hem in het openbaar zag. We gingen in de eerste positie aan de barre staan, tenen naar buiten gedraaid, heupen open, billen in, buik in, schouders naar achteren, enkels omwikkeld, haar zo strak naar achteren dat mijn vijf vingers hoge voorhoofd nog twee vingers hoger werd.

Om de ballethouding aan te nemen moet je een marionet worden. Aan mijn borstbeen zat een touwtje waarmee mijn bovenlichaam naar wens kon worden opgetild. Eerst met drie korte rukjes, vervolgens met een stevige langzame zwaai totdat mijn hele lichaam in de lucht hing en alleen mijn grote tenen nog net de vloer raakten.

De muziek begon. Terwijl ik met mijn linkerhand de barre vasthield, reikte ik naar achteren en strekte mijn hals. Het bloed stroomde naar mijn hoofd dat zwaar werd; ik liet mijn hoofd steeds lager zakken tijdens mijn achterwaartse cambré, de balletterm voor ‘gebogen’.

Ik zag hoe mijn lange haar zich ophoopte op de vloer achter mijn hielen, keek opzij in de spiegel en zag jou.

Je maakte een fantastische boog.

Je linkerbeen wees naar achteren in een hoek van vijfenveertig graden. Je rechterarm strekte je uit in het verlengde van je achterovergebogen rug, prachtig parallel aan je been. Je keek met een tevreden blik je naar je in de knoop gelegde tienerlichaam in de spiegel.

Je boog een beetje dieper door dan het hoort. Je hield je niet aan de typische conventies van een ballerina. Dat wil zeggen, dun, in balans en altijd kaarsrecht. Je lichaam maakte zich van zichzelf los. Het kon breken, schokken en weer een geheel worden als het lichaam van een buikdanseres. In de negentiende eeuw werden Midden-Oosterse danseressen in het Westen grotesk genoemd. Maar op de sportschool was er elke week na mijn moeders zumbales een vol uur buikdansen.

Je gaf je lichaam de vrijheid op het podium. En dat schouwspel beperkte je niet tot het podium. Je danste op stoelen in de Dairy Queen terwijl je aan je ijsje likte. Je twerkte in de kerkbanken na zondagsschool. Je schreef met je lichaam. En net zoals bij mijn B.B. ging jouw verhaal niet over vrouwelijk mysterie, maar was het onvoorspelbaar.

Jouw boog was intenser dan het spinnenloopje in The Exorcist. Die beruchte scène waarin het volledig door de duivel bezeten meisje achterovergebogen op handen en voeten de trap af loopt. Die zat niet in de oorspronkelijke versie, omdat de regisseur het vervelend vond dat je zag dat de acrobate aan lijnen vastzat. Ook zij was een marionet. Met een beetje hulp van de computer werden de lijnen uitgewist en kon het publiek 27 jaar later de scène alsnog zien.

Jouw boog was memorabeler dan die op de bekende foto uit 1945 van de verpleegster die op Times Square wordt vastgepakt en gekust door een Amerikaanse matroos. Uit de onnatuurlijke en extreme houding van haar rug blijkt dat ze is overrompeld door de onbekende. Op de koelkast van mijn oudere zus hing een trouwkaart met een afbeelding waarvan ik eerst dacht dat het die foto was. Op een bepaalde manier was dat ook zo. Midden op een brede straat maakt de beste vriendin van mijn zus, mijn voormalige balletlerares, een cambré naar achteren. Rode rozen bungelen aan haar rechterarm terwijl haar verloofde haar bij haar middel vasthoudt en zich over haar heen buigt. Hij omsluit haar lichaam terwijl ze elkaar omhelzen en kussen.

Jouw boog was hypnotiserender dan de demonstraties van hysterie door Augustine in het Hôpital de la Salpêtrière. Ze perfectioneerde haar stuiptrekkingen en boog zich naar achteren voor de beroemde neuroloog Jean-Martin Charcot. Hij gaf demonstraties voor publiek. Freud, Degas en de actrice Sarah Bernhardt, met wie Augustine vaak werd vergeleken, woonden die regelmatig bij.

Augustine kon de poses zo lang vasthouden dat het fototoestel voldoende belichtingstijd had en het gips kon drogen om zo haar verwrongen houdingen te vereeuwigen. Toen ze weigerde zich te laten fotograferen werd ze in de isoleercel opgesloten. Uiteindelijk ontsnapte ze uit de inrichting door zich als een man te verkleden, als een soort negentiende-eeuwse Caeneus. Misschien is het alleen voor Keanu Reeves in The Matrix weggelegd achteroverbuigend de zwaartekracht te trotseren in een gevecht.

Jouw boog was subliemer dan de zogenaamde yogahoudingen in de fitnesstijdschriften die we die dag na balletles achterin een vestiging van Books-A-Million bekeken. Tussen die tijdschriften stond de langverwachte Sports Illustrated Swimsuit Edition. Daarin kwam de boog ook veel voor als toonbeeld van extreme euforie. Zo moest vrijheid eruitzien. Ik vergaapte me aan die vrouwen en hoopte vurig dat ik ooit zo gelukkig zou zijn, of zulke borsten zou hebben.

Terwijl we nipten van onze karamelmacchiato’s bladerden we de Cosmo door, maakten horoscoopquizjes en deden mode-ideeën op. Je trok de parfumsticker in het tijdschrift open en wreef hem over je polsen. Het was Curious van Britney Spears. Je bewoog je arm een beetje mijn kant op. Ik rook alleen maar alcohol en jouw zweet maar zei dat het lekker rook. Dat deed het ook.

Bij de kassa glimlachte je naar me op een vreemde manier. Het zweet brak me uit. Ik wist dat het betekende dat je onder de toonbank bezig was een chocoladereep te stelen en vanwege je jeugdige witte huid kon je dat glimlachend doen. Hoewel ik je op dat soort momenten verachtte, hoopte ik ook dat je optreden op de een of andere manier voor mij bedoeld was.

Je brak de gejatte KitKat doormidden en gaf me een helft. We liepen langzaam dwars over de enorme parkeerplaats van het winkelcentrum naar de onverlichte grindwegen. Nadat we de chocola van onze vingers hadden gelikt pakte je mijn hand en zwaaide er demonstratief mee heen en weer. Ik gaf een kneepje in je hand als teken dat ik het leuk vond. Dat ik jou leuk vond.

Op weg naar jouw huis kwamen we langs een beeld dat uit een boomstam was gehakt. De levensgrote figuur stond in de voortuin van een bescheiden stenen huis. Het was een witte man met lang bruin haar in een wit gewaad. Er staken grote vlinderachtige vleugels uit zijn lichaam. De lijnen die volgens mij veren moesten verbeelden waren grof geschilderd waardoor ze eruitzagen als aderen, een reusachtige geaderde maanvlinderman.

Ik noemde hem Christam. Ik weet niet hoe oud Christam is want hij krijgt elk jaar een nieuw likje verf, maar hij staat er al sinds ik het me kan herinneren. Zijn gezicht was bewerkt met houtvuller om zijn neus spitser en zijn ogen realistischer te maken.

God en ik hadden een goede band maar ik vertelde hem niet alles. Ik zou er destijds alles voor over hebben gehad om met God over jou en mijn gevoelens voor jou te praten. Maar ik fluisterde die dingen tegen Christam in de voortuin van het huis van een onbekende. En ik kon niet eens onder woorden brengen wat ik hem wilde zeggen.

Die avond stond hij in het schemerduister, deels verlicht door de enkele lamp op de veranda.

Er kwamen geen auto’s voorbij, er was niemand die ons zag. Dus niemand kon ons echt storen of in de gaten houden. We waren twee meisjes die hand in hand liepen, alleen, in korte Soffe sportbroekjes. Van die broekjes met tekst op de kont, waarvan je de tailleband drie keer omsloeg zodat je billen voor een kwart onder de woorden All Starz vandaan kwamen.

Later lagen we bij jou thuis op je bloemetjeslakens met bloedvlekken, onze ledematen en ons blonde haar met elkaar verstrikt, en wisselden roddels af met stiltes. Het was twee uur ’s nachts. Ik lag wakker en hield je vast, terwijl Miss Independent en In Da Club op vol volume uit de radio knalden. Je kon niet slapen zonder lawaai.

Ik wist niet dat het onze laatste nacht samen zou zijn – alleen jij en ik, terwijl ik je vasthield. Maar jij zou je kort daarna aan een God en een vriendje vastklampen alsof je leven ervan afhing. De pijn in je botten die je voor een dansblessure aanzag was iets anders.

Het deed zo verdomde veel pijn dat je het niet eens bij naam kon noemen toen je het me vertelde. En toen je het me vertelde, zei je dat je beter zou worden. Volgens mij heb je alleen iets gezegd als: ‘Ik ben ziek in mijn botten.’ Tegenover ons deed je net alsof het goed ging. Misschien kon je onze gevoelens van verdriet niet uitstaan en snoerde je ons de mond door pruiken in allerlei felle kleuren te kopen en foto’s van jezelf te maken met een pruik op en je karakteristieke pruilmond. Die paarse stond je geweldig en het was godverdomme jouw show. Maar het ging niet goed met je, en dat wist je waarschijnlijk wel toen je me het tegenovergestelde vertelde.

Ik zag de boog twee jaar later weer nadat ik net uit Texas was verhuisd. Het was in een of andere B-film zoals The Unborn, maar het zou ook Legion of The Grudge kunnen zijn geweest. Er kwamen veel van dat soort films uit rond jouw dood.

Ik verslond die horrorfilms met een nieuw soort toewijding.

(Vertaling: Anne Marie Koper)
dit verhaal in het Engels